Fundacja rodzinna - SSW Pragmatic Solutions

Po ponad trzech dekadach polskiej gospodarki wolnorynkowej międzypokoleniowa sukcesja majątków stała się ważnym wyzwaniem dla wielu rodzin i firm.

Dotychczas polscy przedsiębiorcy musieli dostosowywać do swoich planów sukcesyjnych niewystarczająco przygotowane krajowe rozwiązania prawne lub wybierać zagraniczne fundacje rodzinne.

Teraz jednak, dzięki nowym regulacjom, mogą skorzystać także z polskiej fundacji rodzinnej.

Fundacja rodzinna – planowanie sukcesji

Planowanie sukcesji to znacznie szerszy proces niż wybór odpowiedniej formy prawnej jak fundacja rodzinna.

Prawnicy i doradcy podatkowi SSW razem z ekspertami z Family Office i SSW Accounting wspierają klientów na wszystkich etapach pokoleniowych zmian biznesowych.

Więcej informacji na ten temat znajdą Państwo tutaj: Planowanie Sukcesji, Family Office.

Polska a zagraniczna fundacja rodzinna

Fundacja rodzinna wprowadzona do polskiego prawa mimo, że przewiduje dużo dobrych regulacji może nie odpowiadać wszystkim przedsiębiorcom.

W takich przypadkach warto rozważyć przeprowadzenie sukcesji przy użyciu zagranicznej fundacji rodzinnej.

Dotychczas eksperci SSW zakładali fundacje rodzinne w Liechtensteinie, Austrii, Singapurze czy na Malcie.

Różnice między fundacją polską a zagraniczną

Polska fundacja

nowa instytucja w polskim porządku prawnym stąd brak praktyki stosowania

wyższe ryzyko zmian przepisów regulujących funkcjonowania fundacji

relatywnie niskie koszty funkcjonowania fundacji (w organach fundacji może zasiadać fundator / beneficjenci

pełna kontrola fundacji przez fundatora (w przypadku objęcia przez fundatora funkcji w zarządzie)

pełna decyzyjność fundatora odnośnie funkcjonowania fundacji (w przypadku objęcia przez fundatora funkcji w zarządzie)

kontrola funkcjonowania fundacji (obowiązkowy audyt co 4 lata)

dane fundatora oraz lista beneficjentów dostępne w rejestrze fundacji rodzinnych

wniesienie majątku do fundacji neutralne podatkowo

co do zasady nie jest objęta podatkowym reżimem CFC

stosunkowo przejrzyste zasady opodatkowania dochodów fundacji oraz wypłacanych świadczeń

Zagraniczna fundacja

instytucja funkcjonująca w zagranicznym ustawodawstwie z reguły od wielu lat, stąd praktyka stosowania jest generalnie dość bogata

niższe ryzyko zmian przepisów regulujących funkcjonowanie fundacji

wyższe koszty funkcjonowania fundacji (m.in. wynikające z zaangażowania lokalnego administratora fundacji)

w przypadku powierzenia zarządu lokalnemu administratorowi fundacji ograniczona możliwość kontroli funkcjonowania fundacji

konieczność konsultowania planowanych czynności z lokalnym administratorem fundacji (w przypadku powierzenia zarządu takiemu administratorowi)

brak obowiązkowego audytu

dane fundatora oraz lista beneficjentów poufne (brak dostępu przez osoby postronne)

wniesienie majątku do fundacji może podlegać opodatkowaniu zarówno w Polsce (exit tax), jak i w państwie siedziby fundacji

może stanowić zagraniczną jednostkę kontrolowaną w rozumieniu przepisów podatkowych (CFC)

niezbędne wzięcie pod uwagę specyfiki systemu podatkowego danego państwa (m.in. podatek dochodowy, podatek u źródła, podatek od spadków/darowizn)

Jak działa polska fundacja rodzinna?

Koncepcja polskiej fundacji rodzinnej oparta jest na założeniu, że biznes i rodzina są formalnie od siebie odseparowane. 

Majątek rodzinny staje się własnością fundacji, która zarządza nim w interesie beneficjentów. Fundacja tym samym chroni ten majątek przed ewentualnymi negatywnymi skutkami procesów sukcesyjnych, na przykład w sytuacji, gdy nie wszyscy członkowie rodziny będą zainteresowani dalszym prowadzeniem działalności. 

Fundacja rodzinna tworzona jest na bazie majątku należącego do fundatora (fundatorów), w tym udziałów lub akcji. 

Wartość tego majątku nie może być niższa niż 100 000 złotych. 

Fundator ma dużą swobodę w określaniu zasad zarządzania fundacją, jej funkcjonowania i celu, dla którego została powołana. 

Zadania i korzyści z fundacji rodzinnej

Zadania fundacji rodzinnej:

gromadzenie i zarządzanie majątkiem przekazanym przez fundatora i inne osoby;
zapewnianie środków dla beneficjentów (na przykład członków rodziny fundatora lub samego fundatora).

Co istotne, przekazywanie środków przez fundację rodzinną na rzecz beneficjentów może się odbyć z zastrzeżeniem warunku (np. ukończenie studiów) lub terminu (np. po ukończeniu przez beneficjentów określonego wieku). 

Fundacja rodzinna – korzyści:

możliwość prowadzenia określonej działalności gospodarczej;
zwolnienie z opodatkowania podatkiem dochodowym w momencie osiągnięcia dochodu przez fundację;
opodatkowanie CIT według stawki 15% dopiero w momencie dystrybucji dochodów lub w przypadku likwidacji fundacji;
zwolnienie z PIT oraz podatku od spadków i darowizn w przypadku dystrybucji do fundatora i jego najbliższej rodziny (tzw. grupy zerowej).

Jak założyć polską fundację rodzinną? 

Proces założenia fundacji rodzinnej składa się z pięciu kroków:

złożenie przez fundatora oświadczenia o ustanowieniu fundacji przed notariuszem albo w testamencie;
sporządzenie statutu określającego zasady działania fundacji;
przekazanie majątku na fundusz założycielski fundacji;
ustanowienie organów fundacji;
wpisanie fundacji do prowadzonego przez sąd rejestru fundacji rodzinnych.

Kto może zostać fundatorem, a kto beneficjentem? 

Fundatorem może zostać każdy (osoba fizyczna), kto posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Fundatorów może być kilkoro; chyba, że fundacja tworzona jest w testamencie, wtedy naturalnie fundator może być tylko jeden. 

Beneficjentem może zostać każdy (osoba fizyczna) niezależnie od wieku czy posiadania zdolności do czynności prawnej, a także organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego. 

Z dochodów i majątku fundacji rodzinnej można finansować np. koszty utrzymania, kształcenia lub leczenia beneficjentów albo wydatki na cele statutowe organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego. 

Działalność gospodarcza polskiej fundacji rodzinnej 

Polska fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą w następującym zakresie: 

zbywanie mienia – o ile nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia; 
najem, dzierżawa lub udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie;
przystępowanie i uczestnictwo w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych i spółdzielniach;
nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
udzielanie pożyczek beneficjentom fundacji i innym osobom oraz organizacjom powiązanym z fundacją;
obrót zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji w celu dokonywania płatności związanych z jej działalnością;
prowadzenie przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.

Podatki w polskiej fundacji rodzinnej 

Założenie fundacji oraz przekazanie jej majątku jest wolne od opodatkowania.

W zakresie prowadzonej działalności gospodarczej fundacja korzysta ze zwolnienia podmiotowego z CIT. Oznacza to, że fundacja nie zapłaci podatku dochodowego np. od otrzymanych dywidend i innych zysków kapitałowych otrzymywanych od spółek, których będzie udziałowcem, czy też ze zbycia udziałów (akcji) bądź ich umorzenia. Wyjątkiem w tym zakresie jest prowadzenie działalności gospodarczej poza dopuszczalnym zakresem – dochody z takiej działalności będą podlegać opodatkowaniu 25% CIT. Warto również pamiętać, że zwolnienie z CIT nie dotyczy przychodów z najmu lub dzierżawy przedsiębiorstwa, zorganizowanej części przedsiębiorstwa lub składników majątku służących prowadzeniu działalności przez beneficjenta, fundatora lub podmioty powiązane, które to przychody objęto 19% CIT.

Poza określonymi wyjątkami, opodatkowanie CIT wystąpi, co do zasady, dopiero na etapie wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów (ewentualnie przy rozwiązaniu fundacji). W takim przypadku fundacja będzie zobowiązana zapłacić 15% CIT.

Beneficjenci należący do najbliższej rodziny fundatora (tzw. grupa zerowa) oraz sam fundator korzystają ze zwolnienia podatkowego w PIT z tytułu świadczeń otrzymanych od fundacji rodzinnej. Inne osoby będące beneficjentami zobowiązane będą do zapłaty PIT według stawki 10% (osoby zaliczane do I lub II grupy podatkowej) lub 15% (pozostałe osoby).

Co istotne, inaczej niż pierwotnie zakładano, ustawodawca umożliwił wspólnikom spółek rozliczających się ryczałtem od dochodów spółek (tzw. CIT estoński) tworzenie fundacji rodzinnych lub posiadanie statusu beneficjenta takiej fundacji. Do ważnych zmian (w porównaniu z pierwotnym brzmieniem przepisów ustawy o fundacji rodzinnej) należy również zaliczyć wprowadzenie kategorii ukrytych zysków, których wypłata z fundacji rodzinnej będzie wiązała się z opodatkowaniem 15% CIT (na takiej zasadzie, jak w przypadku wypłaty świadczeń do fundatora lub beneficjentów). Ustawodawca zdecydował się zatem na zastosowanie konstrukcji podobnej do tej, która jest już znana z przepisów o CIT estońskim.

Warto też pamiętać, że z limitu kosztów finansowania dłużnego w CIT wyłączono pożyczki udzielone przez fundację rodzinną – to kolejna zmiana, na której wprowadzenie ustawodawca zdecydował się już po uchwaleniu ustawy o fundacji rodzinnej (jednak z mocą obowiązującą od dnia wejścia w życie samej ustawy o fundacji rodzinnej).

Można się zatem spodziewać, że przepisy o polskiej fundacji rodzinnej będą dalej ewoluować. Zachęcamy do śledzenia aktualności na stronie SSW oraz do kontaktu z naszymi doradcami podatkowymi i prawnikami.

Sukcesja i fundacja rodzinna przy wsparciu SSW

W SSW planowaniem i przeprowadzaniem sukcesji zajmują się zarówno nasi prawnicy, doradcy podatkowi, jak i eksperci Family Office oraz SSW Accounting.

Więcej informacji na ten temat znajdą Państwo tutaj: Planowanie Sukcesji, Family Office.

Przy sukcesji majątku prowadzonej przy użyciu polskiej fundacji rodzinnej wspieramy naszych klientów poprzez:  

Analizę potrzeb klienta w zakresie sukcesji majątkowej

Analizę sytuacji majątkowej i rodzinnej klienta oraz dobór właściwych narzędzi prawnych dla realizacji jego potrzeb w zakresie sukcesji

Opracowanie kompleksowej koncepcji funkcjonowania fundacji rodzinnej w zakresie zarządzania powierzonym majątkiem oraz realizacji świadczeń na rzecz beneficjentów, w tym warunków dla ich realizacji

Opracowanie mechanizmów zapewniających efektywną kontrolę fundatora lub innych wyznaczonych przez fundatora osób nad działalnością fundacji rodzinnej oraz powierzonym jej majątkiem

Ustalenie ładu korporacyjnego fundacji rodzinnej, tj. organów fundacji rodzinnej oraz zakresu ich kompetencji

Przygotowanie statutu fundacji rodzinnej oraz dokumentacji towarzyszącej (m.in. listy beneficjentów)

Przeprowadzenie rejestracji fundacji rodzinnej

Wsparcie prawne i podatkowe w toku przenoszenia majątku do fundacji rodzinnej

Bieżące wsparcie w toku funkcjonowania fundacji