Klauzula earn-out i jej konsekwencje podatkowe
Czym jest earn-out?
Earn-out to wykorzystywana w transakcjach M&A klauzula stanowiąca, że w razie osiągnięcia przez sprzedawaną spółkę wyznaczonego celu biznesowego w przyjętym terminie, kupujący ustala premię i dopłaca do pierwotnej ceny sprzedaży dodatkową kwotę. Ustalony na potrzeby klauzuli cel może być określony przez strony dowolnie i mieć charakter zarówno finansowy, jak i niefinansowy (np. osiągnięcie wyznaczonej wartości wskaźnika EBITDA, uzyskanie przez spółkę patentu w określonym terminie). Jest to klauzula szczególnie chętnie wykorzystywana przez kupujących, ponieważ w pewnym sensie zmniejsza ryzyko zainwestowania w podmiot, którego potencjał został przeszacowany.
W jaki sposób rozpoznać przychód wypłacony na podstawie klauzuli earn-out?
Wątpliwości podatników budziła kwestia tego, w jaki sposób traktować środki wypłacone osobie fizycznej z tytułu ziszczenia się warunku określonego w ramach klauzuli earn-out. Pytania kierowane do organów podatkowych dotyczyły dwóch fundamentalnych kwestii: do jakiego źródła przychodów zakwalifikować przychód uzyskany w drodze takiej wypłaty oraz jaki jest właściwy moment na jego rozpoznanie.
Powyższe kwestie analizowane były m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 27 grudnia 2023 r. (sygn. 0114-KDIP3-1.4011.962.2023.2.EC). W opisanym w niej stanie faktycznym podatnik dokonał zbycia udziałów w spółce, w wyniku czego uzyskał przychód stanowiący przychód z kapitałów pieniężnych, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy o PIT. Organ podatkowy potwierdził, że wypłata dokonana na podstawie klauzuli earn-out stanowi w istocie dopłatę do określonej w umowie podstawowej ceny udziałów i jest dla sprzedającego dodatkowym wynagrodzeniem wypłacanym po ziszczeniu się określonego warunku. W konsekwencji taką wypłatę, analogicznie do wcześniej wypłaconego wynagrodzenia podstawowego, należy zakwalifikować do przychodów z kapitałów pieniężnych.
Ponadto, organ podatkowy uznał, że przychód z tytułu wypłaty dokonanej na podstawie klauzuli earn-out powstaje w momencie, w którym wypłata ta stanie się należna, a więc gdy dojdzie do ziszczenia się określonego w umowie warunku. Wykluczył tym samym możliwość przyjęcia, że po stronie sprzedającego przychód z tego tytułu powstanie już w chwili przeniesienia własności udziałów – jest to moment powstania przychodu tylko w odniesieniu do podstawowej kwoty sprzedaży. W momencie sprzedaży udziałów wypłata w ramach klauzuli earn-out ma charakter wyłącznie potencjalny, nie jest pewna i nie powiększa w żaden sposób majątku sprzedającego, przez co nie może być jeszcze traktowana jako przychód. W analizowanej sprawie za datę powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu organ uznał moment spełnienia warunków wypłaty potwierdzonych dodatkowo finalnym sprawozdaniem finansowym.
Co z podatkiem od czynności cywilnoprawnych?
Korzystnie dla podatników kształtuje się także stanowisko organów podatkowych w zakresie opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). W tej kwestii podnoszono przede wszystkim wątpliwości dotyczące tego, czy warunkowe świadczenia earn-out powinny być uwzględniane w podstawie opodatkowania PCC przy zawieraniu umowy sprzedaży lub ewentualnie skutkować koniecznością dokonania korekty tej podstawy po dacie ich wypłaty. Organy podatkowe zajmują w tym zakresie korzystne dla podatników stanowisko (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 30 sierpnia 2024 r., sygn. 0111-KDIB2-2.4014.174.2024.1.MM). Zgodnie z nim, podstawą opodatkowania przy umowie sprzedaży jest wartość rynkowa nabywanego prawa lub rzeczy z daty zawarcia umowy, zaś korygowanie tej podstawy możliwe jest tylko, jeśli nie odpowiadałaby ona tej wartości. Późniejsze rozliczenia między stronami w postaci wynagrodzenia w ramach klauzuli earn-out, nie zmieniają wartości rynkowej udziałów z daty zawarcia umowy, a zatem pozostają bez wpływu na podstawę opodatkowania. Wypłata z tytułu earn-out nie będzie także rodziła nowego obowiązku podatkowego, gdyż nie jest objęta ustawowym katalogiem czynności opodatkowanych PCC. W konsekwencji, wypłata w ramach klauzuli earn-out nie wpływa na podstawę opodatkowania PCC przy zawarciu umowy sprzedaży, nie powoduje obowiązku korekty tej podstawy, a także nie jest samodzielnie opodatkowaną czynnością cywilnoprawną.
Co to oznacza dla podatników
Podsumowując, w wydawanych interpretacjach organy podatkowe stoją na stanowisku, że wypłata wynagrodzenia z uwagi na ziszczenie się warunku określonego przez strony w ramach klauzuli typu earn-out stanowi dla sprzedającego przychód z kapitałów pieniężnych, który należy rozpoznać z chwilą, gdy wypłata stanie się należna, tj. z chwilą ziszczenia się umownego warunku. Klauzula pozostaje jednocześnie bez wpływu na wysokość podatku PCC.
