Działalność B+R w Polsce w 2024 r.
Z końcem października 2025 r. GUS ogłosił dane statystyczne dotyczące działalności badawczo-rozwojowej w Polsce za 2024 r. Co wynika z raportu i jakie konsekwencje może to mieć dla firm?
Kluczowe wnioski z raportu GUS
Działalność B+R pozostaje jednym z najważniejszych obszarów wpływających na innowacyjność i konkurencyjność gospodarki. Dane za 2024 r. wskazują jednak na odwrócenie wieloletniego trendu wzrostowego. Po raz pierwszy od dłuższego czasu krajowe nakłady na B+R spadły – i to w momencie, gdy globalna rywalizacja technologiczna nabiera tempa.
Według GUS nakłady krajowe brutto na B+R wyniosły 51,5 mld zł, czyli o 3,1% mniej niż rok wcześniej, a intensywność B+R obniżyła się z 1,56% do 1,41% PKB. Choć poziom inwestycji nadal mieści się w górnych wartościach obserwowanych w ostatniej dekadzie, sama zmiana kierunku trendu może budzić niepokój – szczególnie wśród firm, dla których B+R jest kluczowym elementem budowania przewag rynkowych.
Rola firm w działalności B+R – nadal dominują, ale inwestują mniej
Przedsiębiorstwa pozostają najważniejszym sektorem finansującym i realizującym prace B+R. W 2024 r. odpowiadały one za 63,3% wszystkich nakładów, co oznacza 32,6 mld zł wydanych na projekty badawczo-rozwojowe. Wynik ten jest jednak o 5% niższy niż rok wcześniej.
Jednocześnie wzrosła rola finansowania publicznego – sektor rządowy odpowiadał już za 35,4% nakładów wewnętrznych na B+R (wobec 31,9% rok wcześniej). Może to świadczyć o większej aktywności państwa w obszarze wsparcia technologicznego, ale także o konieczności wypełnienia luki po zmniejszeniu nakładów firm.
Firmy nadal skupiają największy potencjał kadrowy: w 2024 r. stanowiły 56,2% personelu B+R zatrudnionego wewnętrznie. Jednocześnie liczba pracowników zaangażowanych w B+R spadła o 3%, co potwierdza ograniczanie aktywności rozwojowej.
Dlaczego firmy ograniczają wydatki na B+R?
GUS nie wskazuje bezpośrednich przyczyn, ale można zidentyfikować kilka kluczowych czynników wpływających na decyzje przedsiębiorstw:
- wysoka niepewność gospodarcza – rosnące koszty działalności, ryzyka gospodarcze, presja wynagrodzeniowa,
- konieczność przekierowania środków na bieżące funkcjonowanie, kosztem projektów rozwojowych,
- utrudniony dostęp do ulg podatkowych – coraz częstsze kontrole zniechęcają firmy do korzystania z preferencji podatkowych,
- wybór innych form opodatkowania, które wykluczają korzystanie z ulg na B+R (np. estoński CIT), co powoduje brak konieczności raportowania kosztów B+R,
- spowolnienie inwestycji technologicznych po okresie popandemicznego przyśpieszenia.
W rezultacie część firm decyduje się na utrzymanie dotychczasowych rozwiązań zamiast poszukiwania nowych technologii czy produktów.
Wyzwania na 2025 r. i kolejne lata
Jeżeli aktywność B+R przedsiębiorstw nadal będzie słabnąć, konsekwencje mogą odczuć zarówno poszczególne branże, jak i cała gospodarka. Stabilność sektora publicznego oraz szkolnictwa wyższego pozwala podtrzymać podstawy systemu innowacji, ale to firmy decydują o komercjalizacji technologii i realnym wzroście konkurencyjności.
Kluczowe będzie zatem odbudowanie motywacji do inwestycji w B+R, m.in. poprzez:
- stabilne i przewidywalne mechanizmy wsparcia, w tym racjonalne i mniej restrykcyjne podejście organów skarbowych do podatników korzystających z ulg na innowacje,
- ułatwienia podatkowe oraz prostsze procedury,
- zwiększenie dostępności kadr o kompetencjach technologicznych,
- lepszą współpracę między biznesem a nauką.
Końcówka 2025 r. przyniesie kolejne dane – z dużą ciekawością będziemy obserwować, czy przedsiębiorstwa powrócą na ścieżkę wzrostu inwestycji w innowacje.
