Raportowanie MDR: Nadal liczne wątpliwości po niedawnych wyrokach polskiego TK i europejskiego TSUE

Mimo, że Dyrektywa 2018/822 będąca podstawą raportowania MDR liczy sobie już ponad 6 lat, jej interpretacja nadal budzi liczne wątpliwości. Do tego stopnia, że w sprawie muszą wypowiadać się najwyższe instancje orzecznicze, zarówno na poziomie krajowym jak i europejskim.

Czym są MDR

Przypomnijmy, że MDR to skrót od Mandatory Disclosure Rules, czyli przepisów prawa związanych z obowiązkiem przekazywania do krajowych organów podatkowych informacji o schematach podatkowych. Przepisy te od początku budziły liczne wątpliwości z uwagi na poziom skomplikowania i mało precyzyjne definicje. Co więcej polski ustawodawca znacznie rozszerzył obowiązki raportowania w stosunku do tych wskazanych w dyrektywie, obejmując obowiązkiem zgłaszania również zdarzenia krajowe, czy wprowadzając dodatkowe schematy podlegające raportowaniu.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego

W ostatnim czasie w sprawie schematów podatkowych wypowiedział się polski Trybunał Konstytucyjny (wyrok z 23 lipca 2024 r. sygn. K 13/20), który orzekł że przepisy dotyczące raportowania schematów podatkowych są niezgodne z Konstytucją w zakresie, w jakim nakładają na doradców podatkowych obowiązek przekazywania organom podatkowym informacji objętych tajemnicą zawodową. Co istotne orzeczenie dotyczy tylko doradców podatkowych, ponieważ Trybunał jest związany zakresem skargi, a podmiotem skarżącym był samorząd zawodowy doradców podatkowych.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE

Jeszcze w tym samym miesiącu w sprawie MDR wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (wyrok z dnia 29 lipca 2024r., sygn. C-623/22). Sprawa trafiła do TSUE jako pytanie prejudycjalne belgijskiego Trybunału Konstytucyjnego, który rozpatrywał skargę belgijskiej organizacji doradców podatkowych, którzy domagali się uznania całej Dyrektywy o raportowaniu schematów podatkowych za sprzeczną z europejską Kartą Praw Podstawowych. Zarzucali przepisom o MDR że naruszają między innymi:

• zasadę równości i niedyskryminacji, z uwagi na to, że nie ograniczają obowiązku zgłoszenia uzgodnień do podatku dochodowego od osób prawnych;
• zasadę legalności oraz pewności prawa ponieważ pojęcia użyte w Dyrektywie nie są wystarczająco jasne i precyzyjne;
• prawo do poszanowania życia prywatnego, ponieważ obowiązek zgłoszenia uzgodnień skutkuje ingerencją w prawo do poszanowania życia prywatnego podatników i doradców, która nie jest racjonalnie uzasadniona i proporcjonalna w świetle zamierzonych celów (promotor, który z uwagi na tajemnicę zawodową jest zwolniony z raportowania ma obowiązek poszukiwać i powiadamiać innych uczestników schematu o obowiązku zgłoszenia).

W sprawie tajemnicy zawodowej TSUE potwierdził pogląd ze swojego wcześniejszego wyroku z 8 grudnia 2022 r. (sygn. akt C-694/20), gdzie orzekł, że adwokaci i radcowie prawni, którzy mają prawo do stosowania tajemnicy zawodowej nie muszą raportować schematów podatkowych. Trybunał uznał, że w odniesieniu do innych profesjonalistów nie ma podstaw do stosowania odstępstw od obowiązku raportowania. Stanowisko TSUE może budzić wątpliwości w kontekście omawianego wyżej wyroku TK, który dotyczył polskich doradców podatkowych (których TSUE nie wskazał jako mających prawo do braku raportowania z uwagi na powołanie się na tajemnicę zawodową).

TSUE nie zgodził się z innymi zarzutami wobec Dyrektywy o raportowaniu schematów podatkowych. uznając, że przepisy tej dyrektywy są wystarczająco jasne i precyzyjne, a tym samym nie naruszają zasad pewności prawa i legalności. TSUE nie dopatrzył się też naruszenia zasad równości i niedyskryminacji.

Wnioski

Omawiane wyroki wskazują, że przepisy o raportowaniu schematów podatkowych budzą nadal liczne kontrowersje, (co istotne, nie tylko w Polsce), a ich interpretacja przez sądy i trybunały nie rozwiewa wszystkich wątpliwości. Z perspektywy podatników zmagających się z interpretacją przepisów o MDR istotne może być, że polskie organy podatkowe, które dotychczas odmawiały wydawania interpretacji indywidulanych w tym zakresie, rewidują swoje stanowisko po korzystnych dla podatników wyrokach sądów administracyjnych. Pisaliśmy o tym na blogu w ostatnim czasie Taxpresso – Pierwsze interpretacje indywidualne w zakresie MDR (ssw.solutions)