Pytanie prejudycjalne do TSUE: W którym momencie podatnik może odliczyć VAT naliczony?

W ostatnich miesiącach kwestia odliczeń w podatku VAT stała się przedmiotem intensywnych dyskusji i sporów prawnych. W związku z niejednoznacznymi interpretacjami przepisów, wiele podmiotów zaskarża decyzje organów podatkowych, co prowadzi do dalszych komplikacji. W jednej ze spraw dotyczącej terminów odliczania VAT Naczelny Sąd Administracyjny wystąpił 2 października z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (sygn. I FSK 169/21).

Czego dotyczy sprawa

Izba Rozliczeniową Giełd Towarowych S.A. we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej zapytała, czy jest uprawniona do odliczenia podatku VAT naliczonego za zakup energii i gazu w miesiącu, w którym u sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy, jeśli faktura została otrzymana w kolejnym okresie rozliczeniowym, jednak przed upływem terminu na złożenia deklaracji VAT za ten okres, czyli do 25 dnia kolejnego miesiąca.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie zgodził się z takim stanowiskiem wskazując, że zgodnie z art. 86 ust 10b pkt 1 ustawy o VAT, prawo do odliczenia VAT powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę.

Zapytanie do TSUE

Finalnie sprawa trafiła do NSA, który postanowił zwrócić się do TSUE o zweryfikowanie, zgodności przepisu art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy o VAT z Dyrektywą VAT i zadał pytanie prejudycjalne o następującej treści:

„Czy art. 167, 168 lit. a) i art. 178 lit. a) dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej oraz zasady neutralności podatkowej, skuteczności i proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisowi krajowemu, takiemu jak art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy VAT, z którego wynika, że podatnik nie może zrealizować prawa do odliczenia podatku naliczonego w deklaracji składanej za okres, w którym spełnił warunki materialne skorzystania z tego prawa, jeżeli w okresie tym nie otrzymał jeszcze faktury, pomimo że fakturę tę otrzymał jeszcze przed złożeniem tej deklaracji?„.

Nasz komentarz

Niewątpliwie biorąc pod uwagę literalne brzmienie przepisów ustawy o VAT rację należałoby przyznać Dyrektorowi KIS. Jednak koncepcja forsowana przez Izbę nie jest jednak nieznana ustawie. Zastosowano ją na przykład w stosunku do rozliczeń eksportu – jako termin do zgromadzenia dokumentacji potwierdzającej wywóz towarów poza UE określono właśnie termin do założenia deklaracji VAT za dany miesiąc.

Wracając do kwestii odliczenia VAT, należy zauważyć, że przepisy Dyrektywy VAT w tym zakresie są sformułowane w inny sposób. Art. 178 Dyrektywy VAT stanowi bowiem, że w celu dokonania odliczenia VAT, podatnik musi posiadać fakturę wystawioną zgodnie z przepisami. W przepisie tym nie określono jednak, że termin otrzymania faktury wpływa na moment powstania prawa do odliczenia VAT.

W pierwotnej wersji ustawy o VAT, w art. 86 ust. 10 zapisano, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę albo dokument celny. Zasada będąca przedmiotem pytania prejudycjalnego towarzyszy nam więc od początków funkcjonowania ustawy o VAT w Polsce i dotyczy w zasadzie wszystkich podatników, którym przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego.

Decyzja w tej sprawie może mieć więc bardzo istotny wpływ na sytuację i płynność finansową ogromnej liczby podatników. Jeżeli zapadnie rozstrzygniecie o niezgodności obowiązującego przepisu z Dyrektywą VAT, będzie ono niewątpliwie bardzo korzystne dla podatników. Niejednokrotnie zdarzają się bowiem sytuacje, w których jeden dzień opóźnienia w otrzymaniu faktury (pierwszego dnia kolejnego miesiąca zamiast ostatniego dnia poprzedniego miesiąca) znacząco wpływa na płynność finansową danego podmiotu, który w jednym miesiącu musi zapłacić dużą kwotę VAT należnego (od której mógłby odliczyć kwotę VAT z faktury), zaś w kolejnym miesiącu powstaje po jego stronie wysoka kwota VAT do zwrotu (na otrzymanie której będzie czekał 2 miesiące).

Końcowo warto wspomnień, że to już nie TSUE pochyli się nad pytaniem prejudycjalnym. Od 1 września TSUE co do zasady przekazuje pytania prejudycjalne w zakresie VAT do Sądu UE i to ten sąd jest teraz właściwy do rozpoznania sprawy.