Transakcje wiązane a podatek od sprzedaży detalicznej – korzystne wyroki NSA

W wydanych niedawno wyrokach Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzygnął wątpliwości w zakresie przedmiotu opodatkowania podatkiem od sprzedaży detalicznej na korzyść podatników. Mowa o wyrokach NSA z 12 marca 2024 r., sygn. akt I FSK 1839/23, I FSK 1840/23 oraz I FSK 740/22.

Obowiązujący od 1 stycznia 2021 r. podatek od sprzedaży detalicznej generuje liczne spory z fiskusem. Wszystko przez nieprecyzyjne sformułowanie zakresu przedmiotu opodatkowania. Zasadniczo podatek dotyczy przychodów ze sprzedaży detalicznej towarów. Jednak ustawa wskazuje, że opodatkowaniu podlega również świadczenie usługi odrębnie niezaewidencjonowanej, o ile towarzyszy zbywaniu towaru. Brak jednak definicji jak rozumieć świadczenie takiej usługi.

Rozstrzygnięte przez NSA sprawy dotyczyły dwóch odrębnych przypadków. W pierwszej sprawie skarżącą była spółka, która sprzedaje materiały wnętrzarskie i wykończeniowe w sklepach stacjonarnych oferując również usługi remontowo-montażowe kupionych towarów. Druga sprawa dotyczyła spółki działającej w branży gastronomicznej, która prowadzi działalność polegającą na sprzedaży żywności oraz napojów w lokalach gastronomicznych. Przy czym w zależności od lokalu klienci mają zapewniony różny poziom obsługi i możliwość korzystania z infrastruktury restauracyjnej.

Podatnicy stali na stanowisku, że usługa, która jest możliwa do wyodrębnienia na potrzeby ewidencyjne, oraz przeważa nad sprzedażą towarów, nie powinna podlegać opodatkowaniu. Innego zdania był fiskus i sądy pierwszej instancji, twierdząc, że przesądzający jest fakt, że usługa towarzyszy sprzedaży towarów i nie ma znaczenia czy element usługowy jest dominującym w całej transakcji.

NSA rozstrzygnął spór na korzyść podatników. W uzasadnieniu ustnym wskazano nieprecyzyjność przepisów i budzące wiele wątpliwości definicje przyjęte w ustawie. W konsekwencji NSA odwołał się do przepisów ordynacji podatkowej, które nakładają obowiązek rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości na korzyść podatnika.

W uzasadnieniu ustnym przywołanych wyroków NSA skoncentrował się na definicji pojęcia „towarzyszący” dochodząc do wniosku, że jako usługa towarzysząca może być traktowana jedynie usługa wspomagająca dostawę towarów, a nie usługa, która ma charakter zasadniczy.

W ocenie NSA celem przepisów było opodatkowanie sprzedaży towarów. Natomiast usługi towarzyszące powinny być opodatkowane jedynie wówczas, gdy są to usługi wyłącznie wspierające tę sprzedaż towarów, a nie przesądzające, że element usługowy jest dominującym w całej transakcji.

Nie sposób nie przyznać racji NSA, który poddał przepisy ustawy o podatku od sprzedaży detalicznej sporej krytyce, uznając, że wątpliwości należy rozstrzygnąć na korzyść podatników, a także odrzucając wykładnię, zgodnie z którą każda usługa, która towarzyszy zbywaniu towarów, podlega opodatkowaniu.

Trudno jednak nie zauważyć, że w świetle orzeczeń NSA, każda sytuacja wzbudzającą wątpliwości może wymagać jednostkowej analizy, żeby ocenić czy element usługowy jest przeważający w całej transakcji. W konsekwencji kolejne spory z fiskusem o zakres opodatkowania podatkiem od sprzedaży detalicznej wydają się nieuniknione.