Od kontroli zdalnych po natychmiastowe przekształcanie umów cywilnoprawnych (w tym B2B) w umowy o pracę – rząd ogłasza założenia zmian w PIP
Pod koniec sierpnia 2025 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opublikowało główne założenia projektu zmian w ustawie o PIP. Projekt stanowi realizację kamieni milowych zawartych w KPO i ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów w IV kwartale 2025 roku. Przedsiębiorcy – zwłaszcza ci działający w oparciu o elastyczne formy współpracy – powinni przygotować się na zmiany. Opublikowany projekt zakłada istotne wzmocnienie kompetencji PIP w kluczowych obszarach.
Przekształcanie umów cywilnoprawnych na umowy o pracę
Założenia opublikowanego projektu ułatwiają reklasyfikację umów B2B czy umów zlecenia na umowy o pracę, co stanowi istotne zagadnienie, zwłaszcza biorąc pod uwagę zauważalny trend wzrostu popularności w Polsce elastycznych form zatrudnienia (szczególnie umów B2B) w licznych sektorach gospodarki. Branża IT, marketingowa, czy też różnego rodzaju usługi doradcze mogą znaleźć się teraz w orbicie zainteresowań PIP.
Zaproponowane przez Ministerstwo zmiany przewidują przyznanie nowych kompetencji do wydawania decyzji administracyjnych o stwierdzeniu istnienia stosunku pracy okręgowym inspektorom pracy. Decyzja taka mogłaby zostać wydana w przypadku stwierdzenia, że zawarcie umowy cywilnoprawnej miało charakter pozorny (fikcyjny), a łączący strony stosunek jest w istocie stosunkiem pracy. Co więcej, zgodnie z założeniami projektu taka decyzja podlegałaby natychmiastowemu wykonaniu w zakresie praw pracowniczych.
Dotychczas dokonanie takiej reklasyfikacji było możliwe jedynie w oparciu o orzeczenie sądu, po wystąpieniu o ustalenie istnienia stosunku pracy przez PIP.
Po zmianach ewentualna kontrola sądowa wydanego rozstrzygnięcia PIP może się odbyć dopiero po wniesieniu odwołania od decyzji w specjalnie utworzonym w tym celu trybie. Wniesienie odwołania spowoduje wstrzymanie – jednak jedynie do dnia przekazania odwołania do sądu – skutków podatkowych i w zakresie ubezpieczeń społecznych. Mówimy tu o kwestiach takich jak konieczność rozliczenia podatku dochodowego wedle wyższej progresywnej stawki, wsteczne uiszczenie składek ZUS od wynagrodzenia pracownika, czy udzielenie bieżącego i zaległego urlopu lub wypłaty jego ekwiwalentu.
Ułatwienia w zakresie kontroli i wymiany informacji
Reforma wprowadza także możliwość przeprowadzania przez PIP kontroli zdalnych oraz prowadzenia dokumentacji w formie elektronicznej.
Usprawnieniu ma ulec również proces wymiany informacji pomiędzy PIP, ZUS czy KAS, dzięki czemu kontrola będzie mogła zostać zaprojektowana trafniej, tak by uwzględniać specyfikę działalności konkretnego przedsiębiorcy.
Ponadto do kompetencji Głównego Inspektora Pracy będzie należało sporządzanie rocznych i wieloletnich programów kontroli opartych na analizie ryzyka.
Zwiększenie sankcji
Niemniej ważnym aspektem planowanych zmian jest zwiększenie sankcji za nieprzestrzeganie przez pracodawców przepisów prawa pracy – planowane jest m.in. dwukrotne zwiększenie maksymalnej wysokości grzywny w postępowaniu mandatowym. Celem zmian jest skuteczniejsza ochrona praw pracowniczych – konsekwencje ewentualnie stwierdzonych nieprawidłowości w znacznie większym stopniu dotkną jednak pracodawców.
Co to oznacza dla pracodawców?
Zaproponowane w projekcie zmiany przepisów powodują zaostrzenie nadzoru PIP nad rynkiem pracy i mogą znacząco wpłynąć na jego krajobraz.
Dla pracodawców oznaczają one wzrost ryzyka szybkiej reklasyfikacji zawartych umów cywilnoprawnych/B2B na umowy o pracę. Dotychczas ze względu na czasochłonność procesu sądowego PIP rzadziej decydowała się na taki krok – zmiany mogą zwiększyć zainteresowanie organu tymi czynnościami.
Z większym ryzykiem mogą wiązać się także prowadzone kontrole, a wykryte ewentualnie nieprawidłowości spotkają się z surowszymi sankcjami.
Projekt ustawy to przede wszystkim ważny sygnał do dokonania weryfikacji dotychczasowych praktyk, zebrania argumentacji na wypadek kontroli i realnej oceny potencjalnych ryzyk, zwłaszcza w kontekście zwiększanych sukcesywnie sankcji. Zapraszamy do kontaktu z naszymi ekspertami łączącymi unikalne doświadczenia i wiedzę w obszarach podatkowych z prawem pracy.
