Rekompensaty za usługi transportu publicznego bez VAT – ważny wyrok TSUE (C-615/23)

8 maja 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał ważny wyrok w polskiej sprawie (C-615/23) dotyczącej wypłacania przez jednostki samorządu terytorialnego rekompensat spółkom realizującym usługi transportu publicznego.

Czego dotyczyła sprawa?

Sprawa dotyczyła spółki, która świadczyła usługi transportu publicznego w cenach ustalonych przez gminę. Ustalona cena nie była wystarczająca do pokrycia kosztów tej działalności i z tego względu spółka otrzymywała od gminy rekompensatę. Rekompensata była wypłacana ryczałtowo, a jej wysokość zależała od liczby zaoferowanych przez spółkę wozokilometrów, a nie od liczby pasażerów, którzy skorzystali z transportu.

Spółka zwróciła się do organu podatkowego z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, dotyczącej tego, czy rekompensata powinna zostać uwzględniona w podstawie opodatkowania przy sprzedaży biletów na świadczone przejazdy. Zdaniem spółki, rekompensata nie zwiększa podstawy opodatkowania, ponieważ nie ma bezpośredniego wpływu na cenę świadczonych usług, lecz stanowi dofinansowanie ogólnych kosztów działalności.

Stanowisko organu podatkowego i pytanie do TSUE

Organ podatkowy nie zgodził się z argumentacją spółki, uznając, że rekompensata podlega VAT. Sprawa trafiła przed Naczelny Sąd Administracyjny (NSA), który skierował pytanie prejudycjalne do TSUE:

„Czy art. 73 [dyrektywy VAT] należy interpretować w ten sposób, że rekompensata, taka jak opisana we wniosku o wydanie interpretacji, wypłacana odrębnemu podmiotowi (operatorowi) przez jednostkę samorządu terytorialnego za świadczenie usług publicznego transportu zbiorowego, wchodzi w zakres podstawy opodatkowania, o którym mowa w tym przepisie?”

Kluczowe stanowisko TSUE – rekompensaty nie podlegają VAT

TSUE wskazał, że tego typu dopłaty nie mają bezpośredniego wpływu na cenę świadczonych usług transportowych, ustaloną przez organizatora tych usług, ponieważ celem tej rekompensaty jest przede wszystkim pokrycie strat związanych z tą działalnością. Jak zauważył TSUE, cena ta nie jest ustalana w taki sposób, że zmniejsza się proporcjonalnie do rekompensaty wypłacanej spółce i jest niezależna od konkretnego korzystania z usług transportowych, lecz zależy od liczby oferowanych wozokilometrów.

Co więcej, zdaniem TSUE powyższego wniosku nie podważa fakt, że bez takiej rekompensaty, która pozwala na wyraźne obniżenie ceny świadczonej usługi, cena biletów dla odbiorców tej usługi musiałaby być wyższa. Sam fakt, że finansowanie może mieć wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podmiot otrzymujący to finansowanie nie wystarcza, aby objąć to finansowanie opodatkowaniem jako subwencji bezpośrednio związanej z ceną.

Dodatkowo Trybunał zaznaczył, że rekompensaty nie należy także traktować jako wynagrodzenia za usługę realizowaną przez spółkę, gdyż to nie jednostka samorządu terytorialnego jest w tym przypadku beneficjentem usługi przewozowej.

Co to oznacza dla podatników?

Powyższy wyrok wpisuje się w linię orzeczniczą prezentowaną obecnie przez polskie sądy administracyjne. Potwierdzenie jej poprawności przez TSUE jest o tyle budujące, że wypłaty takich rekompensat zdarzają się bardzo często i pozwalają przewoźnikom wykonującym usługi transportu publicznego na zachowanie rentowności przy jednoczesnym utrzymaniu cen biletów na akceptowalnym poziomie, niezależnie od obłożenia danej trasy (co sprzyja eliminowaniu wykluczenia komunikacyjnego). Mamy przy tym nadzieję, że wyrok wpłynie także na organy podatkowe, które zaczną akceptować ten pogląd już na poziomie interpretacji indywidualnych – niewątpliwie podatników ucieszyłaby możliwość uniknięcia sporu sądowego w tym zakresie.

Należy jednak pamiętać, że wyrok dotyczy „ogólnych” rekompensat pokrywających straty przewoźnika, które nie są związane ze sprzedażą konkretnych biletów. Inaczej sprawa będzie wyglądała przykładowo w przypadku dopłat do biletów ulgowych.