Polska odpowiedź na CRMA – projekt ustawy o zapewnieniu gospodarce krajowej surowców krytycznych

We wrześniu 2025 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego opublikowano projekt ustawy o zapewnieniu gospodarce krajowej dostępu do surowców, w tym surowców krytycznych (UC83). Obecnie projekt znajduje się na etapie konsultacji publicznych. Po przyjęciu projektu przez Radę Ministrów zostanie on skierowany pod obrady Sejmu. Pełny tekst projektu znajduje się tutaj: LINK.

W pigułce

Ustawa służyła będzie stosowaniu rozporządzenia UE ws. surowców krytycznych (CRMA).
Minister Klimatu i Środowiska będzie organem właściwym ws. CRMA oraz pojedynczym punktem kontaktowym dla projektów strategicznych.
Rada Ministrów będzie zobowiązana do przyjęcia oraz aktualizowania Polityki Surowcowej Państwa.
Projekty strategiczne zostaną uznane za cel publiczny oraz objęte szczególnymi zasadami wydawania pozwoleń, w tym tzw. decyzji kompleksowych.
Pozwolenia dla projektów strategicznych będą mogły zostać wydane nawet w przypadku negatywnej oceny oddziaływania na środowisko, jeżeli interes publiczny, któremu ma służyć dany projekt, przeważa nad negatywnym wpływem na środowisko.

Cel projektu

Celem projektowanej ustawy jest zapewnienie odpowiedniego stosowania rozporządzenia (UE) 2024/1252 z dnia 11 kwietnia 2024 r. w sprawie surowców krytycznych (CRMA), które ma zabezpieczyć bezpieczne i zrównoważone dostawy surowców krytycznych w UE. Nakłada ono nowe obowiązki na państwa członkowskie, m.in. w zakresie projektów strategicznych, tworzenia punktów kontaktowych, monitorowania ryzyk, wspierania gospodarki o obiegu zamkniętym czy przepisów dotyczących sankcji.

Organy właściwe ds. surowców krytycznych

Projekt ustawy przewiduje, że głównym organem krajowym odpowiedzialnym za zapewnienie stosowania CRMA będzie minister właściwy ds. środowiska. Do zadań ministra będzie należało m.in. inicjowanie i koordynowanie działań w zakresie realizacji polityki surowcowej państwa, przygotowywanie propozycji nowych rozwiązań prawnych i ekonomicznych, czy monitorowanie ryzyk związanych z dostawami surowców krytycznych.

Zadania te realizowane będą przy pomocy Głównego Geologa Kraju.

Polityka surowcowa państwa

Ustawa zobowiąże Radę Ministrów do przyjęcia oraz aktualizowania, nie rzadziej niż raz na 5 lat, Polityki Surowcowej Państwa – strategicznego dokumentu w zakresie surowców. Polityka powinna zawierać diagnozę sytuacji w zakresie gospodarowania złożami kopalin i surowcami mineralnymi, priorytetowe kierunki działań państwa w obszarze geologii i surowców mineralnych, prognozy na minimum dziesięć lat oraz wykaz surowców kluczowych dla krajowej gospodarki.

Projekt polityki oraz jej aktualizacji przygotowywany będzie przez Ministra Klimatu i Środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki surowcami energetycznymi (obecnie: Ministrem Energii).

Pojedynczy punkt kontaktowy

W projekcie ustawy wyznaczono Ministra Klimatu i Środowiska jako pojedynczy punkt kontaktowy w rozumieniu CRMA. Ma on ułatwiać obsługę projektów strategicznych, przekazywać wnioski do odpowiednich organów, kontrolować ich kompletność oraz koordynować postępowania administracyjne. Zgodnie z art. 9 ust. 4 CRMA, dany pojedynczy punkt kontaktowy powinien być jedynym punktem kontaktowym dla projektodawcy, ułatwiającym mu zrozumienie wszelkich kwestii administracyjnych istotnych dla procedury wydawania pozwoleń.

Decyzje kompleksowe

Za pośrednictwem pojedynczego punktu kontaktowego, projektodawcy będą mogli składać wnioski o wydanie kompleksowej decyzji, rozumianej jako decyzja lub zestaw decyzji wydanych przez organy państwa członkowskiego określających, czy projektodawca jest uprawniony do realizacji projektu dotyczącego surowców krytycznych (art. 2 pkt 19 CRMA).

Postępowania administracyjne w odniesieniu do projektów strategicznych będą jednoinstancyjne. Od decyzji kompleksowych będzie przysługiwała skarga do sądu administracyjnego, rozpatrywana w ciągu dwóch miesięcy.

Projekty strategiczne jako cel publiczny

Od dnia ogłoszenia przez Komisję Europejską o uznaniu projektu dotyczącego surowców krytycznych za projekt strategiczny, działania niezbędne do jego realizacji będą traktowane jako cele publiczne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

Ocena oddziaływania na środowisko

Ocena oddziaływania projektów strategicznych na środowisko będzie odbywać się według określonych terminów, z możliwością ich przedłużenia. Punkt kontaktowy będzie koordynował cały proces, w tym przekazywanie wniosków, ustalanie zakresu Raportów OOŚ i wezwania do ich uzupełnienia.

Co istotne, decyzje kompleksowe w procedurze wydawania pozwoleń na realizację projektu strategicznego będą mogły być wydane również w przypadku, gdy stwierdzono negatywne oddziaływanie na środowisko, jeżeli interes publiczny, któremu ma służyć dany projekt, przeważa nad negatywnym wpływem na środowisko.

Monitorowanie rynku surowcowego

Minister Klimatu i Środowiska będzie odpowiedzialny za monitorowanie rynku surowców, a minister ds. gospodarki utworzy Krajowy Rejestr Przedsiębiorstw w Strategicznych Łańcuchach Wartości. Dodatkowo utworzone zostanie Centrum Analiz Surowcowych, mające na celu dokonywanie ocen obecnego oraz przyszłego zapotrzebowania gospodarki krajowej na surowce, analiz gospodarki surowcami mineralnymi, a także analiz projektów poszukiwawczo-rozpoznawczych oraz inwestycyjnych projektów górniczych. Działania Centrum realizowane będą przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy we współpracy z instytucjami wyłonionymi w drodze postępowania konkursowego.

Administracyjne kary pieniężne

Projekt ustawy przewiduje również system kar administracyjnych dla podmiotów, które nie przestrzegają obowiązków związanych z gospodarką surowcową, np. nieprawidłowo oceniają ryzyko, naruszają obowiązki związane z etykietowaniem, nie udostępniają deklaracji dotyczącej śladu środowiskowego lub wprowadzają klientów w błąd. Kary będą wynosić od 5 tys. do 500 tys. zł i będą nakładane przez Ministra Klimatu i Środowiska, organ właściwy ds. odpadów wydobywczych lub Prezesa UOKiK. Decyzje o karach będą musiały być wykonane w ciągu 14 dni.

W razie pytań lub potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, zachęcamy do kontaktu.