Alert podatkowy – Handel tokenami NFT w zamian za kryptowalutę podlega opodatkowaniu VAT

Drugiego września 2022 roku Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację indywidualną (sygn. 0111-KDIB3-1.4012.346.2022.7.ICZ), w której stwierdził, że handel tokenami NFT (ang. non-fungible token) stanowi usługę wykonaną odpłatnie, a tym samym podlega opodatkowaniu VAT. To pierwsze znane nam tego typu rozstrzygnięcie organów podatkowych.

W skrócie:

Odkąd na rynku pojawiły się nowe instrumenty takie jak kryptowaluty oraz tokeny NFT (łącznie określane jako kryptoaktywa) nie do końca wiadomo było, w jaki sposób traktować transakcje tymi instrumentami z perspektywy VAT. Obrót kryptoaktywami jest stosunkowo nowym zjawiskiem, opartym o technologię, która była nieznana jeszcze kilka lat temu. Jest przy tym daleki od handlu w tradycyjnym znaczeniu. Z tego względu nie sposób w stosunku do takich transakcji stosować „starych” rozwiązań, zaś „nowe” nie zostały jeszcze opracowane. Regulacje podatkowe (także VAT) nie nadążają niestety za rozwojem rzeczywistości gospodarczej.

Niedawna interpretacja indywidualna wskazuje na obowiązek opodatkowania VAT sprzedaży NFT. Nie rozwiewa jednak wszystkich wątpliwości w zakresie opodatkowania VAT takich transakcji.

Przypomnijmy – analiza VAT sprowadza się do odpowiedzi na kilka podstawowych pytań:

1. Kto? – czy podmiot realizujący transakcję jest podatnikiem VAT lub działa w tym charakterze?
2. Co? – czy transakcja, którą analizujemy podlega opodatkowaniu VAT?
3. Gdzie? – gdzie dana transakcja jest opodatkowana?
4. Kiedy? – kiedy dochodzi do tzw. taxable event?
5. Ile? – jaka jest podstawa opodatkowania podatkiem VAT?

Mając na uwadze powyższe, warto nadmienić, że organ interpretacyjny odpowiedział (i też nie do końca precyzyjnie) tylko na drugie z wyżej wymienionych pytań. W dalszym ciągu powstają wątpliwości:

• Czy osoba fizyczna obracająca aktywami w ramach zarządu własnym majątkiem działa jako podatnik VAT? Dalej: Kto jest odbiorcą NFT – podatnik czy osoba fizyczna?
• Jeśli już wiemy, że taką transakcję trzeba opodatkować, rodzi się pytanie, gdzie? Jaki rygor nadać traktowaniu VATowskiemu – czy są to usługi elektroniczne, czy może typowe usługi? A może usługi finansowe? Czy powinna ona być opodatkowana w kraju siedziby dostawcy usługi czy może w kraju siedziby odbiorcy? A może w miejscu lokalizacji serwera?
• Kiedy dochodzi do konieczności odprowadzenia VAT? Co z odliczeniem VAT na zakupie NFT?
• Jaką kwotę wskazać jako podstawę opodatkowania – pełną kwotę transakcji? Kwotę z prowizjami? Co z kompensatami? Jaki kurs waluty / kryptowaluty przyjąć?

Niestety wszystkie te pytania są niezwykle ważne, a odpowiedź na każde z nich może diametralnie zmienić VATowskie podejście do danej transakcji. Co więcej, to na osobach dokonujących tychże transakcji spoczywa ciężar narzucenia odpowiedniego zastosowania logiki podatku VAT.

Jak wygląda opodatkowanie VAT NFT w innych krajach? 

Kwestia opodatkowania obrotu tokenami NFT jest przedmiotem zainteresowania organów podatkowych w różnych krajach Unii Europejskiej.

Przykładowo w Hiszpanii sprzedaż NFT od niedawna jest klasyfikowana jako usługa elektroniczna i podlega opodatkowaniu wg. podstawowej stawki VAT (21%). Sposób ustalenia miejsca opodatkowania tej usługi zależy od statusu nabywcy.

Podobnie w ostatnim czasie zaczęły postępować organy podatkowe w Belgii – uznały one sprzedaż NFT za usługę elektroniczną podlegającą opodatkowaniu VAT.

Czym są NFT? 

NFT, czyli „non-fungible token” to niewymienialne tokeny – aktywa cyfrowe. „Niewymienialność” NFT polega na tym, że pojedynczy NFT jest niepowtarzalny, w odróżnieniu od chociażby Bitcoina, którego każda jednostka jest warta tyle samo. NFT powstają w procesie „wybicia” (ang. mint) na łańcuchu bloków (on-chain). W wyniku tego procesu treść cyfrowa (NFT) staje się częścią łańcucha blockchain.

Co można stokenizować jako NFT? 

Przedmiotem tokenizacji w formie NFT mogą być, między innymi, grafiki, animacje, utwory muzyczne, treści cyfrowe w grach komputerowych, a także przedmioty sektora odzieżowego. Poza tokenizacją dóbr materialnych, NFT służą także m.in. jako forma certyfikacji, poświadczająca, że dany zasób cyfrowy jest oryginalny i został zweryfikowany przez twórcę, mogą także stanowić elementy gier video (tj. artefakty w grach). Technologia blockchain pozwala na łatwe przenoszenie własności NFT, co sprawia, że są one atrakcyjnym przedmiotem obrotu.

Funkcjonalności NFT 

Przykłady użycia NFT są bardzo szerokie. Jednak dopiero możliwość ich faktycznego zastosowania w obrocie pozwala stwierdzić, że mają realną wartość rynkową. NFT mogą mieć dodatkowe funkcjonalności i stanowić karty członkowskie lub bilety, zapewniając dostęp do wydarzeń, ekskluzywnych towarów i specjalnych zniżek. Mogą także służyć jako cyfrowe klucze do metaverse’ów, czyli światów cyfrowych oraz internetowych środowisk łączących światy wirtualne z rzeczywistością tworzących rozszerzoną rzeczywistość mieszaną. W takich metaversach posiadacze NFT mogą się ze sobą komunikować i spędzać wspólnie czas. Wszystko to daje NFT wartość wykraczającą poza zwykłe poświadczenie własności danej treści cyfrowej – i zapewnia twórcom narzędzie do budowania wysoce zaangażowanej społeczności wokół ich marek.

Interpretacja MF 

O wydanie interpretacji indywidualnej zwrócił się podatnik, który będzie wytwarzał we własnym zakresie tokeny NFT a następnie udostępniał je anonimowym nabywcom w zamian za zapłatę w kryptowalucie. Transakcja odbędzie się na podstawie umowy nienazwanej, zbliżonej konstrukcją do umowy sprzedaży.

Podatnik stanął na stanowisku, że wykonywana przez niego czynność nie stanowi ani dostawy towarów ani odpłatnego świadczenia usług, a tym samym nie podlega opodatkowaniu VAT. Argumentował, że nie może być uznane za odpłatne przyjęcie w rozliczeniu waluty wirtualnej stanowiącej cyfrowe odwzorowanie wartości, która nie stanowi środka płatniczego, usługi czy też towaru. Tym samym nie zostanie spełniony warunek odpłatności.

Organ podatkowy nie zgodził się jednak z tym stanowiskiem, stwierdzając, że pomiędzy stronami istnieje ekwiwalentność świadczeń. W rezultacie podjęte przez obie strony (podatnika oraz nabywcę), działania mają charakter wzajemnych świadczeń, a między działaniami podatnika oraz działaniami nabywcy występuje bezpośredni związek prawny (zakup Tokenu NFT) oraz ekwiwalentność i wzajemność świadczeń (zapłata w kryptowalucie). W konsekwencji, zdaniem organu, transakcja powinna podlegać opodatkowaniu VAT.

Konsekwencje

Z uwagi na to, że to dopiero pierwsze znane rozstrzygniecie organów podatkowych dotyczące opodatkowania VAT sprzedaży tokenów NFT nie można rzecz jasna mówić jeszcze o utrwalonej linii interpretacyjnej. Jeżeli jednak w kolejnych interpretacjach indywidualnych, które na pewno zostaną wydane, powyższy pogląd zostanie podtrzymany, podmioty handlujące tokenami NFT będą musiały odprowadzać VAT należny od tego typu transakcji.

Niewyjaśnione pozostają poniższe kwestie:

Czy podatnikami w takiej sytuacji będą wyłącznie zarejestrowani podatnicy VAT prowadzący działalność w zakresie emisji i sprzedaży NFT?  

Widzimy ryzyko, że ograny podatkowe mogą próbować forsować stanowisko, zgodnie z którym podatnikami będą także podmioty niezarejestrowane dla celów VAT, które w calach inwestycyjnych nabędą token NFT, a następnie odsprzedadzą go innym podmiotom. Doprowadziłoby to do opodatkowania całego obrotu z tytułu handlu NFT, nie tylko tego uzyskiwanego przez podmioty profesjonalne. Rzecz jasna wiąże się to z obowiązkiem rejestracyjnym jako czynny podatnik VAT oraz koniecznością raportowania w zakresie VAT nawet przez podmioty, które jednorazowo dokonają sprzedaży tokenu NTF.

Gdzie i jak opodatkować sprzedaż NFT? 

W wydanej interpretacji indywidualnej organ nie wskazał, jakim typem usługi jest sprzedaż NFT. W związku z tym nie wiadomo w jaki sposób określić miejsce świadczenia, a tym samym kraj opodatkowania. Nie wiadomo też, czy należy ją traktować jako usługę elektroniczną, a w konsekwencji czy należy skorzystać z MOSS.

Czy i na kogo wystawić fakturę? 

W praktyce tokeny NFT często nabywane są przez podmioty anonimowe. W takiej sytuacji podatnicy będą musieli zastanowić się czy taka transakcja (pomimo opodatkowania) powinna być w ogóle dokumentowana fakturą. Jeżeli odpowiedź na powyższe pytanie będzie twierdząca, nie będzie wiadomo, na kogo taką fakturę wystawić. Z kolei po stronie anonimowego nabywcy, choćby był podatnikiem VAT, nie powstanie prawo do odliczenia VAT naliczonego.