System kaucyjny wpłynie na opodatkowanie VAT opakowań wielokrotnego użytku

Od 1 stycznia 2025 r. w Polsce zacznie obowiązywać tzw. system kaucyjny, który jest ukierunkowany przede wszystkim na zwiększenie poziomu selektywnego zbierania i dalszego wykorzystania opakowań zwrotnych. Jednocześnie, wraz z nim wejdą w życie zmiany w ustawie o VAT dotyczące opakowań wielokrotnego użytku.

Jak jest?

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, wartość opakowania zwrotnego, w którym podatnik dokonał dostawy nie wlicza się do podstawy opodatkowania, jeżeli za opakowania została pobrana kaucja, lub taką kaucję określono w umowie.

W przypadku braku zwrotu opakowania w terminie określonym w umowie, podstawę opodatkowania należy powiększyć o wartość tego opakowania. Gdy w umowie nie określono terminu – podstawę opodatkowania należy powiększyć po upływie 60 dni od dnia wydania opakowania.

System jest więc stosunkowo prosty – podatnik zatrzymuje kaucję, ale odprowadza większy podatek.

Jak będzie?

Zgodnie z nowymi przepisami, do podstawy opodatkowania nie wlicza się wartości opakowania wielokrotnego użytku (czyli np. szklanej butelki), jeżeli podatnik dokonał dostawy towaru w tym opakowaniu. Jednak jeżeli opakowanie nie zostanie zwrócone (lub zostanie zwrócone zniszczone), podatnik wprowadzający opakowanie do obrotu będzie musiał podwyższyć podstawę opodatkowania o wartość tego opakowania.

Wartość podstawy opodatkowania będzie ustalana samodzielnie ostatniego dnia roku przez podatników poprzez określenie różnicy między liczbą wydanych opakowań, a opakowań zwróconych. Jeżeli opakowań zwróconych będzie więcej, nadwyżkę można przenieść na kolejny rok, ale nie jest możliwe zmniejszenie podstawy opodatkowania. Konieczne będzie także prowadzenie elektronicznej ewidencji opakowań, którą trzeba będzie okazać na każde wezwanie organu.

Kluczową różnicą między starymi a nowymi regulacjami jest to, że kaucja nie będzie pobierana na każdym etapie obrotu – w nowym systemie kaucyjnym zostanie pobrana wyłącznie od ostatecznego konsumenta. Kaucja za niezwrócone opakowania nie trafi do producenta – zgodnie z nowymi przepisami ma być przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego.

Nowe regulacje dotyczą wyłącznie szklanych butelek. Inne opakowania zwrotne takie jak kegi, palety itd. w dalszym ciągu będą opodatkowane na dotychczasowych zasadach.

Komentarz

Powyższe zmiany oznaczają, że w przypadku nieotrzymania wszystkich wydanych opakowań wielokrotnego użytku, podatnik, który wprowadził je do obrotu będzie musiał zapłacić dodatkowy VAT, mimo, że jego wynagrodzenie uzyskane za dostawę towaru w takim opakowaniu nie zwiększy się.

Taka regulacja jest sprzeczna nie tylko z brzmieniem art. 29a ustawy o VAT, zgodnie z którym podstawę opodatkowania stanowi wszystko, co stanowi zapłatę, jaką otrzymał lub ma otrzymać dostawca, ale także z przepisami Dyrektywy VAT.

Po wejściu w życie systemu kaucyjnego podmioty wprowadzające do obrotu szklane butelki będą obciążane podatkiem VAT, który nie będzie podatkiem od konsumpcji (chociaż taka jest natura tego podatku), ale będzie miał charakter swego rodzaju sankcji, którą podatnik będzie zobowiązany uiszczać z powodu zaistnienia okoliczności całkowicie od niego niezależnych.

Sytuacja będzie szczególnie problematyczna w pierwszym roku obowiązywania nowych przepisów. Należy się spodziewać, że opakowania wielokrotnego użytku wprowadzone do obrotu pod koniec roku nie wrócą na czas do podmiotu, który je dostarczył. Oznacza to, że w pierwszym roku kwota VAT do zapłaty będzie znacznie większa, niż w kolejnych latach, w których opakowania z poprzedniego roku wrócą do dostawcy w styczniu lub lutym i będą mogły zostać uwzględnione w rozliczeniu za kolejny rok.

Jednym z rozwiązań tej kwestii byłaby całkowita rezygnacja z opodatkowywania opakowań wielokrotnego użytku, co zostało zaproponowane przez Senat. Niestety poprawka została odrzucona przez Sejm. Pozostaje mieć nadzieję, że Parlament w nowej kadencji pochyli się jeszcze nad ustawą wprowadzającą system kaucyjny i dokona w niej niezbędnych zmian.