Rozporządzenie nadzwyczajne RePowerEU – czy uproszczenia dla pozwoleń na OZE są już za rogiem?
Projekt rozporządzenia nadzwyczajnego
W maju 2022 roku Komisja Europejska przedstawiła plan RePowerEU, odpowiadając na problemy rynku energetycznego spowodowane inwazją Rosji na Ukrainę i w zamierzeniu przybliżając Unię Europejską do transformacji energetycznej.
Jednak mimo zbliżających się energochłonnych miesięcy, trwającej wojny i kryzysu, pełne wdrożenie planu RePowerEU będzie wymagało jeszcze sporo czasu, którego zdajemy się już nie mieć. Biorąc pod uwagę długość standardowej procedury wejścia w życie nowelizacji dyrektywy, pojawiła się potrzeba natychmiastowego zaadresowania narastających trudności – przynajmniej na okres przejściowy, do czasu sfinalizowania i wdrożenia planowanych zmian w dyrektywie.
Pod wpływem wezwań Rady Europejskiej, Komisja Europejska przedstawiła w ubiegłym tygodniu projekt rozporządzenia nadzwyczajnego, mającego na celu wprowadzenie szczególnych instrumentów prawnych. Wyjątkowość tego rozwiązania wynika z zastosowania art. 122 TfUE zarezerwowanego dla kryzysów energetycznych, dzięki czemu wyeliminowano konieczność implementacji aktu przez państwa członkowskie oraz zapewniono bezpośrednią skuteczność we wszystkich państwach członkowskich. Zgodnie z projektem, rozporządzenie tymczasowe będzie obowiązywało przez jeden rok od dnia wejścia w życie. Na podstawie odpowiedniego przeglądu Komisja będzie mogła zaproponować przedłużenie okresu obowiązywania rozporządzenia.
Nadrzędny interes publiczny
Proponowane regulacje nadzwyczajne wprowadzają zmiany, które można podzielić na ogólne i sektorowe. Przede wszystkim ma zostać wprowadzona możliwość traktowania projektów z zakresu energetyki odnawialnej jako inwestycji leżących w nadrzędnym interesie publicznym. Dzięki temu takie projekty będą mogły korzystać z uproszczonych procedur wydawania pozwoleń, przewidzianych dla projektów o kluczowym znaczeniu strategicznym. Zgodnie z rozporządzeniem, budowle służące zielonej energii będą uznawane za służące zdrowiu i bezpieczeństwu publicznemu, co umożliwi złagodzenie procedury ważenia interesów prywatnych i publicznych na korzyść inwestorów – zwłaszcza w przypadku obszarów specjalnej ochrony określonych w dyrektywie siedliskowej (dyrektywa 92/43/EWG) i dyrektywie ptasiej (dyrektywa 2009/147/WE).
Nadrzędny interes publiczny może również stanowić przesłankę przyznawania wyjątków (derogacji) od norm wskazanych w dyrektywach takich jak Ramowa Dyrektywa Wodna (Dyrektywa 2000/60/WE), dzięki czemu państwa członkowskie będą mogły czasowo obniżyć wymagania dotyczące pozwoleń, ułatwiając inwestorom podejmowanie przedsięwzięć budowlanych i przyspieszając powstawanie zielonych elektrowni.
Należy wyjaśnić, że uproszczenia obejmowałyby wszystkie zezwolenia administracyjne wydane w celu budowy, przebudowy i eksploatacji instalacji produkujących energię ze źródeł odnawialnych, w tym pomp ciepła, położonych na tym samym terenie obiektów magazynowania energii, oraz aktywów niezbędnych do ich przyłączenia do sieci, w tym zezwoleń na przyłączenie do sieci i decyzji środowiskowych, jeżeli są one wymagane.
Zmiany sektorowe i administracyjne
Ułatwienia sektorowe dotyczą przede wszystkim energii fotowoltaicznej, pomp ciepła oraz przebudowy elektrowni odnawialnych. W tym zakresie ułatwienia te polegają na wprowadzeniu maksymalnych terminów na wydanie decyzji administracyjnych. W związku z powyższym, postępowanie w sprawie wydania pozwolenia:
- na instalację urządzeń wykorzystujących energię słoneczną – nie może przekroczyć jednego miesiąca, pod warunkiem, że podstawowym celem takich konstrukcji nie jest produkcja energii słonecznej;
- na rozbudowę projektów dotyczących energii odnawialnej, gdy skutkuje on zwiększeniem mocy – nie może przekroczyć sześciu miesięcy (łącznie z oceną oddziaływania na środowisko);
- na rozbudowę projektów dotyczących energii odnawialnej, gdy nie skutkuje on zwiększeniem mocy powyżej 15% – nie może przekroczyć jednego miesiąca;
- na instalację pomp ciepła – nie może przekroczyć trzech miesięcy.
Projekt wprowadza również instytucję „milczenia administracyjnego” dla instalacji prosumenckich wykorzystujących energię słoneczną o mocy nie większej niż 50 kW, zgodnie z którą brak odpowiedzi ze strony właściwych organów w terminie jednego miesiąca od złożenia wniosku będzie skutkował uznaniem, że zezwolenie zostało wydane. Rozwiązanie to z pewnością wpłynie pozytywnie na rozwój małej energetyki fotowoltaicznej i odciąży administrację.
Niemniej jednak należy zwrócić uwagę na proponowany przepis, zgodnie z którym treść wszystkich decyzji wydawanych w trybie uproszczonym będzie z mocy prawa dostępna dla ogółu społeczeństwa. Inwestor nie będzie miał innego wyboru, jak tylko zaakceptować ich publiczną dostępność.
Podsumowanie
Na zakończenie warto podkreślić, że niezależnie od wprowadzenia pewnych rozwiązań przeznaczonych specjalnie dla poszczególnych rodzajów instalacji OZE, omawiana regulacja będzie stanowiła istotne ułatwienie dla całego rynku energetyki odnawialnej w ogóle. Miejmy nadzieję, że te tymczasowe rozwiązania, które w najbliższym czasie pomogą usprawnić procedurę wydawania pozwoleń, stanowią jedynie preludium do transformacji procesu inwestycyjnego. Najistotniejsze, trwałe zmiany przybliżające nas do usprawnienia procedur – dopiero przed nami.
