Rozporządzenie PPWR – Przyszłość opakowań

Rozporządzenie PPWR zostało przyjęte przez Radę UE

16 grudnia 2024 r. Rada UE przyjęła rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR – Packaging and Packaging Waste Regulation), mające służyć zapobieganiu niekorzystnemu wpływowi opakowań i odpadów opakowaniowych na środowisko naturalne i zdrowie ludzi oraz przyczynić się do przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Rozporządzenie PPWR ma być stosowane po upływie 18 miesięcy od dnia jego wejścia w życie.

Nowe obowiązki dotkną przede wszystkim wytwórców, dostawców, importerów i dystrybutorów opakowań, a także dystrybutorów końcowych i dostawców usług realizacji zamówień.

Poziomy redukcji i recyklingu

W myśl rozporządzenia PPWR każde państwo członkowskie będzie zobowiązane zmniejszyć ilość wytwarzanych odpadów opakowaniowych na mieszkańca w porównaniu z ilością odpadów w 2018 r. o co najmniej 5% do 2030 r., 10% do 2035 r. oraz 15% do 2040 r. Dodatkowo, państwa członkowskie będą musiały wdrożyć niezbędne środki w celu osiągnięcia następujących celów recyklingu na całym swoim terytorium.

Obowiązkowy system kaucyjny

Roporządzenie PPWR zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia selektywnej zbiórki co najmniej 90% masy rocznie następujących opakowań udostępnionych na rynku po raz pierwszy w tym państwie w danym roku kalendarzowym:

• butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 litrów;
• pojemników metalowych jednorazowego użytku na napoje o pojemności do 3 litrów.

Aby osiągnąć te cele, państwa członkowskie powinny podjąć środki w celu zapewnienia, aby ustanowiono systemy kaucyjne dla odpowiednich formatów opakowań i aby kaucja była pobierana w punkcie sprzedaży. Państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o włączeniu do systemu także innych opakowań – w szczególności szklanych butelek jednorazowego użytku czy kartonów na napoje.

Rozporządzenie PPWR przewiduje również minimalne kryteria, jakie powinny spełniać systemy kaucyjne, w tym między innymi (i) zapewnienie równego dostępu do systemu, (ii) ustanowienie procedur kontrolnych i systemów sprawozdawczości, (iii) wyznaczenie minimalnego poziomu kaucji, (iv) zobowiązanie dystrybutorów końcowych do przyjmowania opakowań, (v) zapewnienie odbioru opakowań i zwrotu kaucji bez konieczności zakupu jakichkolwiek towarów. Minimalne kryteria nie będą miały zastosowania do systemów kaucyjnych utworzonych przed wejściem w życie rozporządzenia PPWR, jeżeli do 1 stycznia 2029 r. osiągną one cel selektywnej zbiórki na poziomie 90%.

System kaucyjny będzie obligatoryjny w państwach, w których poziom selektywnej zbiórki danego formatu opakowań nie osiągnie 80% w jednostkach masy takich opakowań wprowadzonych po raz pierwszy do obrotu na terytorium tego państwa członkowskiego do 2026 r. Państwa mogą również wnioskować o odstępstwo, przedkładając plan wdrożenia.

Reuse, refill & return

Systemy ponownego użycia. Przedsiębiorcy udostępniający opakowania wielokrotnego użytku będą obowiązani zapewnić działanie systemu ponownego użycia o obiegu zamkniętym albo obiegu otwartym, natomiast podmioty gospodarcze stosujące opakowania wielokrotnego użytku będą musiały uczestniczyć w co najmniej jednym tego typu systemie. Dodatkowo dystrybutorzy końcowi napojów w opakowaniach o powierzchni sprzedaży powyżej 100 m² będą obowiązani zorganizować przyjmowanie takich opakowań, a dystrybutorzy końcowi w sektorze HoReCa udostępniający zimne lub gorące napoje oraz żywność gotową do spożycia w opakowaniach na wynos będą musieli zapewnić konsumentom możliwość korzystania z opakowania wielokrotnego użytku.

Systemy ponownego napełniania. Od dnia 1 stycznia 2030 r. dystrybutorzy końcowi o powierzchni sprzedaży przekraczającej 400 m² będą zobowiązani dążyć do przeznaczenia 10% tej powierzchni na punkty ponownego napełniania zarówno produktów spożywczych, jak i niespożywczych. Z kolei dystrybutorzy końcowi w sektorze HoReCa udostępniający zimne lub gorące napoje oraz żywność gotową do spożycia w opakowaniach na wynos będą musieli umożliwić konsumentom przyniesienie własnego pojemnika do napełniania. Przedsiębiorcy nie będą ponosić odpowiedzialności za problemy związane z higieną lub bezpieczeństwem żywności, które mogą wynikać z używania pojemników użytkownika końcowego.

Systemy zwrotu i zbierania. Państwa członkowskie będą miały obowiązek zapewnić utworzenie systemów i infrastruktury umożliwiających zwrot i selektywną zbiórkę wszystkich odpadów opakowaniowych od użytkowników końcowych w celu zagwarantowania przetwarzania tych odpadów zgodnie z ramową dyrektywą odpadową oraz w celu ułatwienia przygotowania ich do ponownego użycia i wysokiej jakości recyklingu. Zbieranie opakowań spełniających kryteria projektowania z myślą o recyklingu (design for recycling) będzie obowiązkowe, a spalanie i składowanie takich opakowań nie będzie, co do zasady, dopuszczalne.

Rozszerzona odpowiedzialność producenta

Rozporządzenie PPWR reguluje ponoszenie rozszerzonej odpowiedzialności przez producentów (ROP) w odniesieniu do opakowań lub produktów w opakowaniach udostępnianych przez nich po raz pierwszy na rynku państwa członkowskiego. Oprócz kosztów, o których mowa w art. 8a ramowej dyrektywy odpadowej, wkłady finansowe producentów będą musiały pokrywać (i) koszty etykietowania pojemników na odpady opakowaniowe, (ii) koszty przeprowadzania wymaganych prawem analiz składu zebranych zmieszanych odpadów komunalnych.

Producenci będą mogli powierzyć organizacji ds. odpowiedzialności producenta wykonywanie w ich imieniu obowiązków w zakresie ROP. Tak producent (w przypadku indywidualnego działania), jak i organizacja ds. odpowiedzialności producenta zobowiązani będą uzyskać zezwolenie na wypełnianie obowiązków w zakresie ROP oraz zapewnić odpowiednią gwarancję pokrycia kosztów w przypadku niewypełnienia tych obowiązków.

Producenci będą również obowiązani dokonać rejestracji w tzw. rejestrze producentów. Konsekwencją braku wpisu będzie brak upoważnienia do udostępniania opakowań.

Nowe wymogi co do opakowań w myśl rozporządzenia PPWR

Design for Recycling. Wszystkie opakowania wprowadzane do obrotu będą musiały nadawać się do recyklingu, tj. (i) muszą być projektowane z myślą o recyklingu materiałów umożliwiającym wykorzystanie powstałych surowców wtórnych (od 2030 r.), oraz (ii) gdy stają się odpadami, mogą być zbierane selektywnie, sortowane i poddawane recyklingowi na dużą skalę (od 2035 r.).

Opakowania wielokrotnego użytku. Za opakowania wielokrotnego użytku będą uznawane opakowania spełniające warunki określone w PPWR, obejmujące przede wszystkim przeznaczenie do wielokrotnego użycia oraz osiągnięcia jak największej liczby rotacji.

Zawartość recyklatu. Od 1 stycznia 2030 r. albo po upływie 3 lat od wejścia w życie aktów Komisji Europejskiej, każda część opakowania z tworzyw sztucznych będzie musiała zawierać określoną w PPWR minimalną zawartość procentową materiałów z recyklingu odzyskanych z odpadów pokonsumenckich, na poziomie od 10% do 35% w zależności od opakowania. W 2040 r. progi te ulegną zwiększeniu.

Substancje niebezpieczne i PFAS. Opakowania wprowadzane do obrotu będą musiały być wytwarzane w sposób ograniczający do minimum obecność i stężenie substancji potencjalnie niebezpiecznych, w tym w zakresie mikroplastiku. Po upływie 18 miesięcy od wejścia w życie PPWR, opakowania przeznaczone do kontaktu z żywnością nie będą mogły być wprowadzane do obrotu, jeżeli zawierają per- i polifluorowane substancje alkilowe w stężeniu przekraczającym poziomy określone w PPWR.

Ograniczenia niektórych formatów. Od 1 stycznia 2030 r. podmioty gospodarcze nie mogą wprowadzać do obrotu opakowań w formatach wymienionych w Załączniku V do PPWR ani do wymienionych tam celów, m.in. opakowań zbiorczych z tworzyw sztucznych zachęcających do zakupu więcej niż jednej sztuki produktu oraz niektórych opakowań z tworzyw sztucznych w sektorze HoReCa.

Minimalizowanie ilości opakowań. Najpóźniej do 1 stycznia 2030 r., producenci i importerzy będą musieli zapewnić, by opakowania wprowadzane do obrotu były zaprojektowane tak, aby ich masa i objętość były ograniczone do minimum. Zabronione będzie także wprowadzanie opakowań o właściwościach, które mają na celu jedynie zwiększenie postrzeganej objętości produktu (tzw. slack fill), chyba że projekt opakowania podlega ochronie prawnej.

Etykietowanie. Opakowania będą musiały być oznakowane etykietą zawierającą informacje o składzie materiałowym (z wyjątkiem m.in. opakowań objętych systemem kaucyjnym). Opakowania objęte systemem ROP będą musiały zawierać kod QR w celu wskazania, że producent wypełnia swoje obowiązki. Nowe obowiązki obejmą także etykietowanie opakowań wielokrotnego użytku, opakowań z tworzyw sztucznych czy opakowań kompostowalnych.

Co dalej?

Rozporządzenie PPWR wejdzie w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE, natomiast będzie stosowane po 18 miesiącach od wejścia w życie, z wyjątkiem zmian wprowadzonych w załączniku do dyrektywy SUP (48 miesięcy).  Pełną wersję rozporządzenia PPWR znajdą Państwo TUTAJ.

Wiele kwestii będzie musiało zostać następnie uregulowanych bądź doprecyzowanych przez Komisję Europejską oraz państwa członkowskie, w tym m.in. kryteria projektowania z myślą o recyklingu, metodyka obliczania zawartości recyklatu, minimalna liczba rotacji, formaty etykietowania, procedury związane z ROP czy też ustanowienie przepisów karnych.

Jeśli potrzebują Państwo wsparcia w poruszaniu się po zawiłościach PPWR lub innych regulacji dotyczących opakowań i odpadów, zachęcamy do kontaktu.

Autorzy: Anita Palukiewicz, Joanna Perzyna, Michał Ścibura