Decyzje środowiskowe po nowemu – kolejne zmiany w ustawie ocenowej

W pigułce

Opublikowano założenia nowelizacji tzw. ustawy ocenowej (numer w wykazie: UD224).
Projekt zakłada, że większość decyzji środowiskowych będzie wydawana przez starostę, a nie jak dotychczas wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
Resort klimatu proponuje również zwiększenie roli organów (głównego oraz opiniujących i uzgadniających) w postępowaniu, w tym w zakresie wyboru wariantu przedsięwzięcia.
Zmianie ulegną aktualne wymogi w zakresie treści raportu o oddziaływaniu na środowisko.
Wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej oraz uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności takiej decyzji będzie powodowało konieczność wstrzymania prac inwestycyjnych.
Zmiany obejmują również zasady przenoszenia decyzji środowiskowej i wydłużania terminu jej „ważności” oraz doprecyzowanie obowiązków w przypadku zmian właścicielskich.

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano założenia projektu ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (ustawa o.o.ś.) oraz niektórych innych ustaw (numer w wykazie: UD224).

Opracowanie i przedłożenie założeń nastąpiło z inicjatywy Ministerstwa Klimatu i Środowiska, a planowany termin ich przyjęcia przez Radę Ministrów to III kwartał 2025 r. Nie opublikowano jeszcze samego projektu ustawy.

Z treścią założeń nowelizacji ustawy o.o.ś. można zapoznać się tutaj. Zachęcamy również do lektury poniższego podsumowania.

Postępowanie ws. decyzji środowiskowych

Jednym z głównych założeń nowelizacji ustawy o.o.ś. jest podniesie jakości postępowań prowadzonych w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Cel ten miałby zostać osiągnięty m.in. poprzez zaproponowaną zmianę właściwości organów administracji i przeniesienie kompetencji do wydawania decyzji środowiskowych z wójtów (w tym burmistrzów i prezydentów miast) na właściwych miejscowo starostów.

Za zasadne uznano także doprecyzowanie przepisów ustawy o.o.ś. w zakresie warunków, wymagań oraz obowiązków określanych w decyzjach środowiskowych oraz zwiększenie wpływu organów na wybór wariantu przedsięwzięcia i rozszerzenie udziału organów opiniujących i uzgadniających, w tym wprowadzenie oceny oddziaływania na przyrodę i krajobraz parku krajobrazowego (PK) i obszaru chronionego krajobrazu (OChK) w sytuacji, gdy nie ma potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko (na wzór oceny oddziaływania na obszar Natura 2000, o której mowa w art. 96 ust. 1 ustawy o.o.ś.).

Ministerstwo proponuje również przywrócenie poprzedniego rozwiązania, które nie przewidywało przeprowadzania oceny oddziaływania przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko na wniosek inwestora (powrót do art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy o.o.ś. w brzmieniu sprzed nowelizacji z 13 lipca 2023 r.).

Wniosek o wydanie decyzji środowiskowej

Projekt przewiduje wprowadzenie obowiązku składania wniosku o wydanie decyzji w postaci elektronicznej wraz z ograniczeniem załączników wymaganych w postaci papierowej do niezbędnego minimum. Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (raport o.o.ś.) będzie musiał być podpisywany łącznie przez wszystkich jego autorów.

Doprecyzowaniu ulec mają przepisy dotyczące wymagań co do treści raportu o.o.ś., w tym w zakresie opisu emisji i oddziaływań, ilości wariantów przedsięwzięcia i ich nazewnictwa oraz wymogu wariantowania na etapie ponownej oceny oddziaływania na środowisko.

Udział stron i społeczeństwa

Projekt ustawy przewiduje doprecyzowanie sposobu określania kręgu stron postępowania w sprawie wydania decyzji środowiskowej poprzez enumeratywne wymienienie katalogu w oparciu o kryterium praw rzeczowych. Planowane jest także zwiększenie liczby stron, od których uzależnia się stosowanie zawiadomień poprzez publiczne obwieszczenie w trybie art. 49 § 1 k.p.a. Obecnie obwieszczeń dokonuje się w przypadku liczby stron przekraczającej 10 (art. 74 ust. 3 ustawy o.o.ś.).

Zaproponowano również umożliwienie organom wyznaczenia dłuższego niż 30 dni terminu na składanie uwag i wniosków przez społeczeństwo, jeżeli przemawia za tym charakter sprawy. Uwagi i wnioski złożone po wyznaczonym terminie będą mogły być pozostawione bez rozpatrzenia, z wyłączeniem możliwości przywrócenia terminu (art. 58 k.p.a.).

Decyzje środowiskowe w obrocie

Wydłużanie terminu „ważności” decyzji środowiskowej

Wydłużanie terminu „ważności” decyzji środowiskowej ma zostać dookreślone tak, aby lokalne organy administracji kierowały się ustandaryzowanymi kryteriami w toku podejmowania decyzji potwierdzających aktualność warunków realizacji przedsięwzięcia. Alternatywnie, nie wyklucza się wprowadzenia zamiennego mechanizmu prawnego.

Przenoszenie decyzji środowiskowej

Przewidziane jest doprecyzowanie przesłanki dotyczącej przeniesienia decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na inne podmioty. Obecnie podstawowym warunkiem jest tutaj zgoda adresata decyzji oraz oświadczenie nowego inwestora o przyjęciu warunków decyzji (art. 72a ust. 1 ustawy o.o.ś.).

Zmiany właścicielskie

Planuje się rozszerzyć krąg podmiotów zobligowanych do przestrzegania postanowień wynikających z decyzji środowiskowych, a przede wszystkim zapewnić ustawową ciągłość ich przestrzegania mimo zmian praw właścicielskich przedsięwzięcia realizowanego lub zrealizowanego. Rozwiązanie ma na celu wyeliminować istniejący problem nierespektowania obowiązków wynikających z decyzji środowiskowych w przypadku zmian podmiotowych.

Wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej

Wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej oraz uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności takiej decyzji będzie wiązać się z koniecznością wstrzymania prac inwestycyjnych w zakresie, w jakim znajdują one odzwierciedlenie w decyzji.

Decyzje w gospodarce odpadami

Założenia ustawy przewidują odstępstwo od obowiązku dołączenia decyzji środowiskowej dla przedsięwzięć z zakresu gospodarowania odpadami do wniosku o wydanie zezwolenia na przetwarzanie odpadów (w tym pozwolenia zintegrowanego) w obecnie określonych terminach.

Pozostałe zmiany

Przedstawione założenia ustawy przewidują również szereg dodatkowych zmian wpływających na postępowania administracyjne uregulowane ustawą o.o.ś., w tym:

wprowadzenie możliwości uzyskania decyzji środowiskowej dla przedsięwzięć, dla których nie wydano innej wymaganej decyzji administracyjnej, przy jednoczesnym wprowadzeniu kar za brak takiej decyzji;
doprecyzowanie przepisów, aby wynikało z nich wprost, że stwierdzenie nieważności lub uchylenie decyzji inwestycyjnych objętych specustawami jest możliwe, gdy decyzji tych nie poprzedziło wydanie decyzji środowiskowej;
dokonanie zmian w ustawie o ochronie przyrody, która aktualnie nie uprawnia do odstąpienia od zakazów występujących na obszarach chronionego krajobrazu (OChK) i w parkach krajobrazowych (PK) w sytuacji, gdy spełnione są przesłanki takiego odstąpienia i jednocześnie ocena oddziaływania na środowisko nie jest konieczna;
zmiany w przepisach dotyczących zawieszania i umarzania postępowań;
modernizację bazy ocen oddziaływania na środowisko;
uporządkowanie, ujednolicenie i doprecyzowanie przepisów.

Podsumowanie

Opublikowane założenia ustawy potwierdzają intencje Ministra Klimatu i Środowiska w zakresie poprawy jakości postępowań administracyjnych i efektywności zarządzania środowiskiem. Trudno jednak na tym etapie dokonać jednoznacznej oceny ministerialnej propozycji, ponieważ nie przedstawiono jeszcze projektu tej ustawy.

Przynajmniej część z zaproponowanych zmian powinna jednak spotkać się z aprobatą inwestorów, w tym m.in. odstępstwa od obowiązku załączania decyzji środowiskowej w niektórych przypadkach, ustandaryzowanie kryteriów wydłużania „ważności” decyzji czy ograniczanie liczby papierowych załączników. Niektóre rozwiązania mogą natomiast rodzić problemy inwestycyjne takie jak np. ryzyko wstrzymania prac inwestycyjnych, dodatkowe kary czy nowe obowiązki w zakresie treści raportów o.o.ś. Przeniesienie kompetencji do wydawania decyzji środowiskowych na właściwych miejscowo starostów może także spowodować wydłużenie postępowań w sprawie wydania decyzji środowiskowej.

Jeśli mają Państwo pytania związane z planowaną nowelizacją lub potrzebują wsparcia w postępowaniach prawnośrodowiskowych, zachęcamy do kontaktu.