Zamówienia publiczne w czasie epidemii
Jak w warunkach epidemii zwiększyć elastyczność prowadzonych przetargów? Mają one służyć zaspokajaniu potrzeb publicznych, a te w nadzwyczajnych okolicznościach przecież nie mogą czekać.
W ramach tzw. specustawy antywirusowej ustawodawca wprowadził mechanizmy, które mogą wspierać zamawiających i wykonawców w sprawniejszej realizacji zadań publicznych w obecnej sytuacji.
Zwracamy Państwa uwagę na dwie regulacje tej ustawy:
- art. 6, który stanowi, że do zamówień, których przedmiotem są towary lub usługi niezbędne do przeciwdziałania COVID-19, nie stosuje się przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, jeżeli zachodzi wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia publicznego,
- art. 25 pkt 4, wprowadzający regulację, zgodnie z którą do zamówień na usługi, dostawy lub roboty budowlane udzielanych w związku z zapobieganiem lub zwalczaniem epidemii na obszarze, na którym ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii, nie stosuje się przepisów o zamówieniach publicznych.
Przepisy te rzeczywiście mogą wspomóc zamawiających w szybkim i sprawnym nabywaniu najpotrzebniejszych dóbr i usług, a jednocześnie umożliwić wykonawcom dalsze oferowanie swych potencjałów i funkcjonowanie na rynku publicznym.
Niezależnie od nowych inicjatyw legislacyjnych zamawiający i wykonawcy powinni aktywnie i znacznie bardziej odważnie niż zwykle korzystać z dostępnych już mechanizmów prawnych, w szczególności tych, które wiążą się z realizacją zawartych już umów o zamówienie publiczne. Są to między innymi:
- dokonywanie zmian umowy o zamówienie publiczne polegających na dostosowaniu sposobu ich realizacji do aktualnych warunków, w szczególności poprzez wykorzystywanie instytucji:
a. zmiany nieistotnej,
b. zmiany o wartości bagatelnej (10 lub 15% wartości zamówienia w zależności od jego przedmiotu),
c. zmiany związanej z sytuacją niemożliwą wcześniej do przewidzenia; - powoływanie się na:
a. wystąpienie siły wyższej,
b. wystąpienie okoliczności następczego świadczenia niemożliwego,
c. przesłankę braku wymaganego współdziałania zamawiającego,
d. klauzulę nadzwyczajnej zmiany stosunków (łac. rebus sic stantibus),
e. klauzule kontraktowe typu hardship lub material adverse change/event.
Takie podejście pozwoli zminimalizować ryzyko potencjalnych, negatywnych konsekwencji kontraktowych braku dalszej możliwości realizacji umowy ze względu na epidemię.
Warto też pamiętać o korzystaniu ze środków ochrony prawnej – odwołań do Krajowej Izby Odwoławczej i skarg na wyroki Izby kierowanych do sądów okręgowych. W tym zakresie sytuacja prawna, bez względu na epidemię koronawirusa, nie uległa zmianom. Z punktu widzenia wykonawców kluczowe w dalszym ciągu pozostaje zatem:
- zachowywanie ustawowych terminów do składania wspomnianych środków zaskarżenia
- spełnienie innych wymagań formalnych odwołania lub skargi.
Naruszenie tych wymogów będzie najprawdopodobniej skutkować brakiem możliwości realnego skorzystania z danego środka ochrony prawnej, a tym samym brakiem możliwości poprawy swojej sytuacji prawnej w danym postępowaniu. Rekomendujemy w tym zakresie utrzymywanie pełnej zgodności z przepisami PZP, bez względu na aktualne uwarunkowania i zmiany w funkcjonowaniu Krajowej Izby Odwoławczej i sądów, o których organy te informują na swoich stronach internetowych.
W przypadku jakichkolwiek pytań związanych z regulacjami prawa zamówień publicznych zachęcamy Państwa do kontaktu.
