Tarcza Antykryzysowa

W dniu 31 marca 2020 roku weszła w życie ustawa zawierająca rozwiązania stanowiące tzw. tarczę antykryzysową. Ustawa zawiera szereg zmian w stosunku do projektu z dnia 26 marca 2020 roku, o którym informowaliśmy Państwa tu: LINK. Dla Państwa wygody, przygotowaliśmy podsumowanie kluczowych rozwiązań przewidzianych w ustawie z perspektywy pracodawców wraz z naszymi komentarzami.

Przestój ekonomiczny, skrócony wymiar czasu pracy

O dofinansowanie do wypłat na rzecz osób zatrudnionych ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) mogą ubiegać się przedsiębiorcy:

• którzy na koniec 3. kwartału 2019 r. nie zalegali z zapłatą należności publicznoprawnych,
• w stosunku do których nie zachodzą przesłanki zgłoszenia wniosku o upadłość,
• którzy wprowadzili przestój ekonomiczny lub obniżony wymiaru czasu pracy;
• u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych nie mniej niż o:
  • 15% w ciągu 2 kolejnych miesięcy przypadających po 1 stycznia 2020 r. w porównaniu do analogicznych miesięcy w 2019 roku albo
  • 25% z miesiąca na miesiąc w 2020 r.

Dofinansowanie przysługuje na wypłaty m.in. dla pracowników oraz zleceniobiorców podlegających obowiązkowo składkom na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Wprowadzenie przestoju ekonomicznego lub skrócenie wymiaru czasu pracy wymaga uzgodnienia ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników. Jeżeli przeprowadzenie wyborów przedstawicieli pracowników będzie utrudnione w związku z COVID-19 (praca zdalna, absencje etc.) pracodawcy będą mogli zawrzeć porozumienie z przedstawicielami pracowników wybranymi uprzednio przez pracowników dla innych celów przewidzianych w przepisach prawa pracy.

Przedsiębiorcy, którzy wprowadzą:

• przestój ekonomiczny– mogą ubiegać się o dofinansowanie z FGŚP do wynagrodzeń pracowników (obniżonych nie więcej niż o 50% i wynoszących nie mniej niż minimalne wynagrodzenie); wysokość dofinansowania wyniesie 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę (z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy);
• skrócony wymiar czasu pracy – mogą ubiegać się o dofinansowanie z FGŚP w wysokości do 50% wynagrodzenia po obniżeniu wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż 40% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

Dofinansowanie nie przysługuje do wynagrodzeń osób, których wynagrodzenie w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o dofinansowanie przekroczyło 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w kwartale poprzedzającym złożenie wniosku.

Dofinansowanie obejmuje także wartość składek na ubezpieczenia społeczne należnych od kwot dofinansowania.

Świadczenia będą przyznawane na okres do 3 miesięcy, przy czym Rada Ministrów będzie mogła rozporządzeniem wydłużyć ten okres.

Nasz komentarz: Pomimo wykreślenia z ustawy kwoty przeznaczonej na wsparcie oraz kolejności rozpatrywania wniosków, przedsiębiorcy nie powinni zwlekać ze złożeniem wniosku.

Uelastycznienie czasu pracy

Pracodawcy spełniający określone kryteria (istotny spadek obrotów, niezaleganie ze zobowiązaniami publicznoprawnymi) mają możliwość:

• ograniczenia minimalnego nieprzerwanego odpoczynku pracownika – dobowego (8h zamiast 11h) i tygodniowego (32h zamiast 35h),
• wprowadzenia systemu równoważnego czasu pracy z możliwością wydłużenia dobowego czasu pracy do 12h przy wydłużonym do 12 miesięcy okresie rozliczeniowym (w porozumieniu ze związkami zawodowymi lub reprezentacją pracowników),
• stosowania mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę (w zakresie i przez czas uzgodniony w porozumieniu ze związkami zawodowymi lub reprezentacją pracowników).

Jeżeli u pracodawcy nie działa związek zawodowy, a wybór przedstawiciel pracowników będzie utrudniony, porozumienie w przedmiocie wprowadzenia powyższych rozwiązań można zawrzeć z przedstawicielami pracowników wybranymi uprzednio dla innych celów.

Nasz komentarz: Rozwiązanie to oceniamy pozytywnie. Nie widzimy uzasadnienia, aby warunkiem do skorzystania z tych rozwiązań musiało być niezaleganie w regulowaniu zobowiązań publicznoprawnych.

Czasowe zwolnienie ze składek ZUS

O zwolnienie z obowiązku płacenia składek na ZUS za okres 3 miesięcy (od 1 marca do 31 maja 2020 roku) – po spełnieniu określonych warunków – mogą ubiegać się:

• mikroprzedsiębiorcy (którzy zgłosili do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych) pod warunkiem, że zgłosili się jako płatnik składek przed 1 lutego 2020 r.;
• w tym także samozatrudnieni, jednak pod warunkiem, że ich przychód w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku nie przekroczy 300 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (w 2020 r. – 15.681 zł).

Nasz komentarz: To zwolnienie może być istotną ulgą, jednak krąg podmiotów uprawnionych powinien być zdecydowanie szerszy. Trzymiesięczny okres zwolnienia może okazać się niewystarczający.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy ma przysługuje osobom zwolnionym z obowiązku pracy w celu sprawowania osobistej opieki dzieckiem:

• • w wieku do lat 8;
  • z orzeczeniem o niepełnosprawności (wydawane do ukończenia 16 roku życia);
  • w wieku do lat 18, jeśli jest ono niepełnosprawne w stopniu znacznym lub umiarkowanym);
  • z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego;

– jeśli z powodu COVID-19 zamknięty zostanie nie tylko żłobek, przedszkole czy szkoła, ale także gdy opieka nie będzie mogła być sprawowana przez nianię lub dziennego opiekuna.

Zasiłek ma być wypłacany nie dłużej niż przez 14 dni, ale Rada Ministrów będzie mogła wydać rozporządzenie wydłużające ten okres.

Nasz komentarz: Możliwość pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego będzie wydłużona ponad dotychczasowe 14 dni, co będzie korzystne dla pracowników.

Badania lekarskie

W okresie ogłoszonego stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego:

• zawieszony został obowiązek wykonywania okresowych badań lekarskich „zwykłych” pracowników, a także badań lekarskich i psychologicznych kierowców oraz maszynistów;
• badania wstępne lub kontrolne mogą być wykonywane przez innych lekarzy niż lekarze medycyny pracy – takie badanie utraci ważność po upływie 30 dni od zakończenia stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego.

Dotychczasowe badania lekarskie, których ważność upłynęła po 7 marca 2020 r., zachowują ważność, jednak nie dłużej niż do upływu 60 dni po zakończeniu stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego.

Nasz komentarz: Pracownicy, którym skończył się termin ważności badań, wyjątkowo będą mogli być dopuszczani do świadczenia pracy przez określony czas. Pracodawcy będą musieli pamiętać o zapewnieniu wykonania badań w terminie 60 dni od zakończenia stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego.

Dodatkowe świadczenie pieniężne dla mikro, małych i średnich przedsiębiorców

W przypadku wysokich spadków obrotów (co najmniej 30%) w wyniku COVID-19, starosta będzie mógł przyznać przedsiębiorcom dodatkowe świadczenia pieniężne w celu:

• dofinansowania wynagrodzeń pracowników; albo
• pokrycia kosztów działalności gospodarczej, jeśli przedsiębiorca nie zatrudnia pracowników.

Maksymalna kwota dofinansowania na pracownika wyniesie od maksymalnie od 50% do 90% minimalnego wynagrodzenia powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne (w zależności od wysokości spadku obrotów).

Maksymalna kwota dofinansowania dla przedsiębiorcy, który nie zatrudnia pracowników, wyniesie od 50% do 90% minimalnego wynagrodzenia (w zależności od wysokości spadku obrotów).

Świadczenie będzie wypłacane miesięcznie przez nie dłużej niż 3 miesiące. Rada Ministrów będzie mogła wydłużyć ten okres na podstawie odpowiedniego rozporządzenia.

Nasz komentarz: Wysokość przyznanego świadczenia będzie ostatecznie korygowana o wartość otrzymanego wsparcia z innych środków publicznych (np. z uwagi na przestój ekonomiczny lub obniżenie wymiaru czasu pracy). Ustawa nakłada na pracodawcę obowiązek utrzymania w zatrudnieniu pracowników, na których zostało przyznane dofinansowanie, przez określony czas.

Świadczenie postojowe dla jednoosobowych przedsiębiorców oraz osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych

Świadczenie postojowe przysługuje:

• jednoosobowym przedsiębiorcom, jeżeli rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej przed 1 lutego 2020 r. oraz jeżeli spełnią określone kryteria, w tym m. in. jeżeli:
  • zawiesili prowadzenie działalności gospodarczej po dniu 31 stycznia 2020 r. albo
  • nie zawiesili prowadzenia działalności gospodarczej i odnotowali spadek przychodów w wysokości co najmniej 15% w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku w porównaniu do miesiąca wcześniejszego,
  • niezależnie od zawieszenia czy nie prowadzenia działalności gospodarczej – przychód uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego przez Prezesa GUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.
• osobom zatrudnionym na podstawie umów cywilnoprawnych (tj. umowa agencyjna, umowa zlecenie, umowa o świadczenie usług, umowa o dzieło), jeżeli spełnią określone kryteria, w tym m. in. jeżeli:
  • umowa została zawarta przed dniem 1 lutego 2020 r. oraz
  • przychód uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego przez Prezesa GUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

Osoba uprawniona będzie mogła wnioskować o jednorazowe świadczenie w wysokości 80% minimalnego wynagrodzenia w 2020 r. (2 080 zł brutto).

Rada Ministrów będzie mogła w drodze rozporządzenia przyznać ponowną wypłatę świadczenia postojowego mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane.

Warunkami do uzyskania pomocy są m.in.:

• złożenie odpowiedniego wniosku do ZUS najpóźniej w terminie trzech miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony stan epidemii,
• przestój w prowadzeniu działalności przez jednoosobowego przedsiębiorcę lub zleceniodawcę, z którym została zawarta umowa cywilnoprawna, spowodowany wystąpieniem COVID-19,
• niepodleganie ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu.

Nasz komentarz: Uzyskanie świadczenia wymaga od uprawnionego spełnienia wielu warunków, które w trakcie prac nad ustawą zostały jednak w pewnym stopniu złagodzone. Kwota pomocy wydaje się w dalszym ciągu stosunkowo niewielka.

Cudzoziemcy – przedłużenie terminów wiz, zezwoleń oraz oświadczeń o powierzeniu pracy

Ustawa przewiduje, że:

• zezwolenia na pobyt,
• wizy,
• zezwolenia na pracę, w tym zezwolenia na pracę sezonową,
• zarejestrowane oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi

– których ważność upływa w okresie stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego, zostały przedłużone na czas obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego oraz stanu epidemii oraz o 30 dni licząc od dnia zniesienia ostatniego z tych stanów.

Analogicznie wydłużone są terminy na złożenie wniosków o wydanie w/w zezwoleń lub wiz.

Do przedłużenia ważności dokumentów pobytowych nie jest wymagane wydanie nowych kart pobytu ani wiz.

Nasz komentarz: Pracodawcy oraz cudzoziemcy muszą pamiętać o obowiązku złożenia wniosków w terminie 30 dni od zniesienia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego.

Obowiązek raportowania umów o dzieło

Od 2021 roku każdy płatnik składek (pracodawca) oraz osoby fizyczne zlecające dzieło będą zobowiązani do informowania ZUS o zawarciu każdej umowy o dzieło z: (i) osobą niebędącą pracownikiem płatnika (pracodawcy) lub (ii) osobą, która nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Termin na poinformowanie ZUS o zawarciu umowy o dzieło wynosi 7 dni od dnia zawarcia umowy.

Nasz komentarz: Nowy obowiązek wydaje się zbyt daleko idący i nieuzasadniony.

Infrastruktura krytyczna

W okresie ogłoszonego stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego pracodawcy prowadzący działalność polegającą na zapewnieniu funkcjonowania systemów i obiektów infrastruktury krytycznej (w tym energetyka, sieci teleinformatyczne, zaopatrzenie w wodę, stacje paliw) oraz ich podwykonawcy mogą w tym celu odpowiednio:

• zmienić systemy i rozkłady czasu pracy,
• zobowiązywać do pracy w godzinach nadliczbowych.

Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi zakwaterowanie i wyżywienie niezbędne do realizacji obowiązków pracowniczych. Pracownik w tym czasie nie może mógł korzystać z urlopów, w tym urlopu na żądanie.

Nasz komentarz: Ograniczenia w zakresie korzystania z urlopów oraz dodatkowe obowiązki w zakresie zakwaterowania lub wyżywienia dotyczą tylko wybranej grupy pracodawców.

Wydłużenie terminów na wdrożenie PPK

Wydłużeniu o 6 miesięcy ulegają terminy na uruchomienie PPK przez pracodawców zatrudniających 50-249 osób:

• termin na uzgodnienie instytucji finansowej – do 27 września 2020 r. (zamiast do 24 marca 2020 r.),
• termin na zawarcie umowy o zarządzanie PPK (zakontraktowanie wybranej instytucji finansowej) – do 27 października 2020 r. (zamiast do 24 kwietnia 2020 r.),
• termin na zawarcie umowy o prowadzenie PPK (zapisanie pierwszych pracowników do PPK) – do 10 listopada 2020 r. (zamiast do 11 maja 2020 r.).

Nasz komentarz: Zmiana ważna i potrzebna. Uważamy, że w najbardziej krytycznym dla pracodawców okresie należałoby ponadto zawiesić obowiązek odprowadzania składek do PPK.

Ograniczenie zakazu handlu w niedziele

W okresie obowiązywania stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego oraz 30 dni po ich odwołaniu, zakaz handlu nie będzie obowiązywał w niedziele w zakresie rozładowywania, przyjmowania i ekspozycji towarów pierwszej potrzeby oraz powierzania pracownikom lub zatrudnionym wykonywania takich czynności.

Nasz komentarz: Rozwiązanie to jest dobrym pomysłem – utrzymanie ciągłości dostaw i zaopatrzenia sklepów jest priorytetowe. Wątpliwości może budzić interpretacja pojęcia „towary pierwszej potrzeby”. Docelowo trzeba będzie rozważyć zniesienie lub ograniczenie zakazu handlu w niedziele w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom COVID-19 dla całej gospodarki.

Polityki wynagrodzeń w spółkach giełdowych

Pierwotny termin przyjęcia polityki wynagrodzeń w spółkach giełdowych (30 czerwca 2020 roku) został zachowany. Minister Finansów będzie mógł jednak wydać rozporządzenie, w którym termin ten będzie mógł przesunąć w zależności od sytuacji związanej z COVID-19.

Nasz komentarz: Na ten moment spółki giełdowe powinny być gotowe do przyjęcia polityki wynagrodzeń w dotychczasowym terminie. Należy mieć jednak na uwadze, że ostatecznie termin ten może zostać przesunięty.

Wsparcie dla niektórych placówek w okresie zawieszenia działalności

Ustawa przewiduje wsparcie m.in. dla:

• zakładów aktywności zawodowej (rekompensata wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników),
• warsztatów terapii zajęciowej (utrzymanie dofinansowania z PFRON),
• centrów / klubów integracji społecznej (utrzymanie dofinansowania i świadczeń integracyjnych),
• ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi (utrzymanie dotacji),
• żłobków, klubów dziecięcych, dziennych opiekunów (utrzymanie dotacji z programu „MALUCH+”).

Nasz komentarz: Wsparcie dla tych szczególnych form działalności jest w pełni uzasadnione i konieczne.