Rewolucyjne zmiany w postępowaniach o wydanie decyzji środowiskowych
Rewolucyjne zmiany w postępowaniach o wydanie decyzji środowiskowych:
- nowe zasady ustalania stron postępowania,
- wydłużanie okresu ważności decyzji środowiskowej bez etapowania inwestycji,
- doręczenia przez obwieszczenie w przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym,
to tylko niektóre z propozycji autorów projektu.
W dniu 26 marca 2019 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (ustawa OOŚ) oraz niektórych innych ustaw. Głównym celem projektowanych zmian jest usprawnienie procedur środowiskowych oraz procesu inwestycyjnego.
Projektowane zmiany dotyczą trzech kluczowych zagadnień:
- strategicznych ocen oddziaływania na środowisko,
- transgranicznych ocen oddziaływania na środowisko
- oraz procedury wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Najistotniejsze dla przebiegu procesu inwestycyjnego są zmiany dotyczące procedury wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Dotyczą one bowiem wszystkich inwestycji sklasyfikowanych jako przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub jako przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.
Wśród proponowanych zmian należy, w szczególności wymienić:
· Nowe kryteria określenia statusu stron postępowania – odległość 100 m od terenu inwestycji. Zgodnie z projektowanymi zmianami nie wszyscy właściciele działek przylegających do terenu, na którym będzie realizowana inwestycja, uzyskają status strony postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Stronami postępowania będą jedynie właściciele działek położonych w odległości 100 m od granic terenu inwestycji, lub działek na których w wyniku realizacji lub funkcjonowania przedsięwzięcia zostałyby przekroczone standardy jakości środowiska lub działek znajdujących się w zasięgu znaczącego oddziaływania przedsięwzięcia, które może wprowadzić ograniczenia w zagospodarowaniu nieruchomości, zgodnie z jej aktualnym przeznaczeniem. Powyższe rozwiązanie zostało zaproponowane przede wszystkim z uwagi na inwestycje realizowane na rozległych nieruchomościach, w przypadku których faktyczny obszar oddziaływania inwestycji nie wykracza poza granice działki należącej do inwestora.
· Doręczenie przez obwieszczenie, gdy liczba stron przekroczy 10. Zgodnie z projektem, w przypadku postępowań o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach lub innych postępowań dotyczących tej decyzji (np. postępowania odwoławczego), jeżeli liczba stron przekracza 10, stosuje się art. 49 kodeksu postępowania administracyjnego (KPA) – tzn. doręczenia wszelkich pism oraz zawiadomień organ będzie dokonywał w drodze obwieszczenia. W obecnym stanie prawnym art. 49 KPA jest stosowany w przypadku, gdy liczba stron postępowania przekracza 20. W związku z powyższym proponowany przepis będzie stanowił lex specialis wobec art. 49 KPA.
· Doręczenie przez obwieszczenie w przypadku nieuregulowanego stanu prawnego nieruchomości. W przypadku, gdy nieruchomość posiada nieuregulowany stan prawny organ doręczy stronom zawiadomienia dotyczące postepowania o wydanie decyzji środowiskowej w drodze obwieszczenia. Zgodnie z projektowanymi zmianami przez nieuregulowany stan prawny należy rozumieć sytuację, w której dotychczasowy właściciel lub użytkownik wieczysty nie żyje, a spadkobiercy nie wykazali prawa do spadku, lub z uwagi na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów lub innych dokumentów nie można ustalić osoby lub osób którym przysługuje prawo rzeczowe do tej nieruchomości.
· Domniemanie aktualności wypisu z rejestru gruntów – śmierć strony nie powoduje zawieszenia postępowania. Projektowany przepis wprowadza fikcję doręczenia, w przypadku gdy dane wynikające z rejestru gruntów lub dokumentów dostarczonych przez stronę są nieaktualne. Powyższe ma na celu uniknięcie zawieszenia postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w sytuacji śmierci stron postępowania lub nieaktualnych danych w momencie wszczęcia postępowania. Procedura ustalania kręgu spadkobierców po zmarłej stronie postępowania jest zwykle dość długotrwała, a organ prowadzący postępowanie nie ma legitymacji do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku przez sąd i ustalenie kręgu spadkobierców po zmarłej stronie. W związku z powyższym w wielu przypadkach, gdy liczba stron była znacząca, postepowania ulegały nieuzasadnionemu wydłużeniu.
· Obowiązek poinformowania organu o zmianie właściciela nieruchomości, a wznowienie postępowania. Projektowane zmiany nakładają na podmioty pomiędzy którymi nastąpiło przeniesienie prawa rzeczowego do nieruchomości, obowiązek poinformowania o tym fakcie organu prowadzącego postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W przypadku braku dokonania takiego zawiadomienia, nabywca nieruchomości nie będzie mógł wnioskować o wznowienie postępowania z uwagi na brak jego udziału w postępowaniu.
· Załączniki do wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Projektowane przepisy zakładają, że inwestor będzie mógł załączać do wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowanych, mapy ewidencyjne, wypisy i wyrysy z rejestru gruntów lub inne dokumenty wydawane przez organ prowadzący ewidencję gruntów i budynków również w formie dokumentów elektronicznych. Zmiany przewidują także wymóg, aby mapa w skali zapewniającej czytelność przedstawionych danych z zaznaczonym przewidywanym terenem, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie, oraz z zaznaczonym przewidywanym obszarem, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie była sporządzana na podstawie mapy ewidencyjnej. Dodatkowo, w przypadku gdy liczba stron postępowania przekroczy 10, inwestor nie będzie miał obowiązku składania wypisu z rejestru gruntów lub innego dokumentu wydanego przez organ prowadzący ewidencję gruntów i budynków na żadnym z etapów postępowania. W obecnym stanie prawnym, gdy zastosowanie znajduje art. 49 KPA, inwestor takie dokumenty jest zobowiązany załączyć, tyle że na późniejszym etapie postepowania, tj. na etapie przedkładania raportu środowiskowego.
· Zmiany dotyczące wydłużenia okresu ważności decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Obecnie termin, w którym decyzja środowiskowa zachowuje swoją ważność – tzn. może zostać dołączona do decyzji wskazanych w art. 72 ust. 1 ustawy OOŚ- wynosi 6 lat od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna. W przypadku, gdy inwestor wykaże że realizacja inwestycji przebiega etapowo oraz aktualne pozostają warunki realizacji inwestycji określonych w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, organ termin ważności decyzji może wydłużyć do lat 10. Z uwagi na problemy z interpretacją pojęcia „etapowość” autorzy projektu zdecydowali się na rezygnację z tego kryterium. Dodatkowo projektowana zmiana uniemożliwi składanie wniosków o wydłużenie ważności decyzji przed upływem 5 lat od dnia kiedy decyzja stała się ostateczna, co będzie gwarantowało aktualność środowiskowych warunków realizacji inwestycji.
· Rezygnacja z postanowienia o braku konieczności przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko w przypadku przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Po wprowadzeniu projektowanej zmiany, w przypadku stwierdzenia braku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, organ prowadzący postępowanie od razu wyda decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach.
· Zmiana właściwości organów wydających decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach. Projektowana ustawa zakłada przekazanie wójtom, burmistrzom i prezydentom miast kompetencji do wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięć, dla których organem wykonawczym jest organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Obecnie takie decyzje wydają Regionalni Dyrektorzy Ochrony Środowiska (RDOŚ). W celu zapewnienia właściwego rozdziału funkcji i skutecznej kontroli konfliktu interesów w przypadku, gdy organ właściwy do wydania decyzji jest jednocześnie inwestorem, projektodawcy wprowadzają dodatkowy mechanizm zabezpieczający, polegający na przekazaniu RDOŚ, jako organowi niezależnemu, decyzji, co do obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, która stanowi instrument w największym stopniu wpływający na ustalenie warunków realizacji przedsięwzięcia. Ponadto przewiduje się, że uprawnienie do formalnych działań w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w procedurze wydawania decyzji środowiskowych zostanie przeniesione z Generalnego Dyrektora Ochrony środowiska na RDOŚ.
· Wariantowanie inwestycji. Projekt zakłada, że organ będzie mógł nałożyć na inwestora obowiązek realizacji inwestycji w wariancie innym niż wariant zaproponowany przez inwestora, jedynie w przypadku gdy wariant ten będzie niezgodny z wymogami określonymi w ustawie OOŚ, np. będzie niezgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.
· Zawieszenie postępowania bez zgodny stron. Proponowana zmiana przewiduje wprowadzenie kolejnego przepisu szczególnego wobec przepisów KPA. Zmiana miałaby polegać na umożliwieniu zawieszenia postępowania na wniosek inwestora, mimo sprzeciwu pozostałych stron postępowania. Jedyną przesłanką warunkującą zawieszenie takiego postępowania byłoby zagrożenie interesu społecznego.
Projekt ustawy zakłada także zmiany w innych aktach prawnych, np. w ustawie prawo budowlane poprzez rozszerzenie katalogu działań stanowiących zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego. Zgodnie z projektowanymi zmianami do katalogu zostanie zaliczone także podjęcie w obiekcie budowlanym działalności zaliczanej do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. W przypadku dokonania takiej zmiany sposobu użytkowania obiektu konieczne będzie uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Zgodnie z projektem, postępowania wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy będą prowadzone na podstawie przepisów dotychczasowych, z wyjątkiem przepisów, które nie regulują uprawnień stron postępowania, lecz jedynie usprawniają procedurę wydania decyzji środowiskowej.
Projekt został skierowany do konsultacji publicznych, które zakończą się w drugiej połowie kwietnia. Będziemy na bieżąco śledzić kolejne etapy prac legislacyjnych prowadzonych nad projektem oraz informować o ich przebiegu w kolejnych artykułach.
