Zmiany dotyczące umów dystrybucji – nowe rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wyłączeń grupowych dotyczących porozumień wertykalnych

Polski ustawodawca przyjął Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 maja 2023 r. w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Rozporządzenie) w związku z utratą z dniem 31 maja 2023 r. mocy przez dotychczasowe rozporządzenie wyłączeniowe. 

Nowa regulacja jest bezpośrednio wzorowana na Rozporządzeniu Komisji Europejskiej w sprawie wyłączeń grupowych dotyczących porozumień wertykalnych (VBER). Ma to pozwolić na „ujednolicenie środowiska regulacyjnego w wypadku porozumień ocenianych na podstawie przepisów unijnych i przepisów krajowych”. 

Rozporządzenie wprowadza m.in. następujące zmiany w stosunku do poprzedniego aktu regulującego kwestię porozumień wertykalnych: 

• wprowadzono nowe pojęcia „usługi pośrednictwa internetowego”, „systemu dystrybucji wyłącznej” oraz „pasywnej sprzedaży”. Definicja „aktywnej sprzedaży” została natomiast dostosowana do „sprzedaży czynnej” zawartej w VBER; 
• poza dotychczas obowiązującymi warunkami wyłączenia dodano przepis umożliwiający wyłączenie spod zakazu porozumień pomiędzy związkami przedsiębiorców a ich członkami oraz między związkami przedsiębiorców a ich dostawcami, także w przypadku, gdy w dowolnym okresie dwóch kolejnych lat obrotowych obrót każdego z członków związku, wraz z obrotem przedsiębiorców należących do jego grupy kapitałowej, nie został przekroczony o więcej niż 10%, tj. 5 mln euro; 
• rozszerzono zakres stosowania wyłączenia dotyczącego podwójnej dystrybucji na hurtowników i importerów; ponadto z wyłączenia wykluczono dostawców usług pośrednictwa internetowego, jeżeli pełnią oni rolę „mieszaną”, tj. gdy sprzedają towary, jednocześnie konkurując z przedsiębiorcami, na których rzecz świadczą usługi pośrednictwa internetowego; 
• w przypadku obliczania udziału w rynku dostawcy konieczne będzie uwzględnienie towarów sprzedanych dystrybutorom należącym do grupy kapitałowej, do której należy dostawca; 
• wprowadzono m.in. możliwość wspólnej wyłączności, tj. wyłączenie dla systemów dystrybucji, jeżeli dostawca wyznaczy maksymalnie pięciu dystrybutorów dla tego samego terytorium lub grupy klientów; 
• przyznano systemom dystrybucji selektywnej wzmocnioną ochronę przed sprzedażą przez nieautoryzowanych dystrybutorów zlokalizowanych na terytorium dystrybucji selektywnej; Rozporządzenie przewiduje ponadto możliwość zobowiązania przez dostawcę swoich nabywców do przenoszenia ograniczeń na ich klientów, w wypadku gdy klient nabywcy zawarł umowę dystrybucji z dostawcą lub ze stroną, której dostawca przyznał prawa do dystrybucji; 
• w odniesieniu do kanału sprzedaży przez Internet, Rozporządzenie przewiduje, że nie podlegają wyłączeniu ograniczenia, które mają na celu uniemożliwienie nabywcom lub ich klientom skutecznego korzystania z Internetu do celów sprzedaży oferowanych przez nich towarów lub skutecznego korzystania z co najmniej jednego kanału reklamy internetowej; zatem stosowanie różnych cen dla sprzedaży stacjonarnej i online nie jest traktowane jako najpoważniejsze ograniczenie prawa konkurencji i będzie objęte wyłączeniem;  
• uzupełniono dotychczas obowiązujący katalog klauzul, których występowanie wyłącza zastosowanie Rozporządzenia do całego porozumienia wertykalnego o klauzulę, która uniemożliwi nabywcy usług pośrednictwa internetowego oferowanie, sprzedaż lub odsprzedaż użytkownikom końcowym towarów na korzystniejszych warunkach przy użyciu konkurencyjnych usług pośrednictwa internetowego. 

Powyższe zmiany weszły w życie 1 czerwca 2023 r.  

Przedsiębiorcy, którzy dotychczas stosowali porozumienia wertykalne podlegające wyłączeniu na podstawie poprzednich przepisów, a które nie spełniają warunków Rozporządzenia, będą mieli czas na ich dostosowanie do 31 maja 2024 r. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorcy mają 12 miesięcy od dnia wejścia w życie Rozporządzenia na weryfikację i ewentualną modyfikację wiążących ich porozumień wertykalnych. 

Wyłączenia określone w Rozporządzeniu będą obowiązywały do 31 maja 2035 r., a więc rok dłużej niż VBER. 

Mając na uwadze powyższe, przedsiębiorcy powinni zweryfikować i w niezbędnym zakresie dostosować stosowane wzory porozumień wertykalnych. Obejmuje to w szczególności umowy dystrybucyjne, dotyczące zarówno obrotu towarowego jak i usługowego. Dodatkowo powinni dokonać przeglądu umów pozostających w mocy i w razie konieczności dostosować ich brzmienie do nowych przepisów. 

Zespół SSW Pragmatic Solutions na bieżąco monitoruje proces legislacyjny i projekty ustaw mogące wpłynąć na sposób zarządzania przedsiębiorstwem. Będziemy Państwa nadal informować o kolejnych istotnych zmianach w prawie.