Know-how, sygnaliści, ochrona dóbr osobistych. Nowe wyzwania dla pracodawców

Komentarz Marcina Cetnarowicza, partnera w zespole prawa pracy w SSW Pragmatic Solutions, na temat podporządkowania pracowniczego:

Kiedyś zlecenie od klienta (pracodawcy) do prawnika brzmiało: „Mecenasie, proszę przygotować umowę o pracę dla takiej, a takiej osoby”, a dziś brzmi: „Mecenasie, na jakiej podstawie i w jakiej formule możemy zatrudnić nową osobę, żeby było najkorzystniej dla nas i dla pracownika?” Kiedyś nikt nie przywiązywał większej wagi do kwestii przetwarzania danych osobowych pracowników, dziś – w dobie RODO – pracodawcy bardzo często potrzebują wsparcia w tym obszarze. Kiedyś hasła „secondment” czy „home office” były praktycznie nieznane, dziś w niektórych branżach (zwłaszcza IT, nowych technologiach) instytucje te są wykorzystywane na porządku dziennym (mimo braku regulacji w przepisach ustawowych).

Z innej zaś strony nadal funkcjonuje na rynku spora część pracodawców działających w tradycyjnych branżach (produkcja, budownictwo, handel). W przypadku takich pracodawców zakres pytań i zagadnień kierowanych do kancelarii prawnych jest względnie stały i obejmuje kwestie należące do tzw. „kanonu prawa pracy” (podstawa zatrudnienia, wynagrodzenie, czas pracy itp.). Oczywiście oprócz pytań z „kanonu” coraz więcej zapytań dotyczy prawa własności intelektualnej, ochrony tajemnicy przedsiębiorstw oraz kwestii wynikających z bieżących nowości i zmian legislacyjnych (np. PPK).

Przepisy prawa pracy nie nadążają za rzeczywistością. Wprawdzie problem ten dotyczy wielu innych obszarów, ale w prawie pracy jest to szczególnie widoczne.
Pod dużym znakiem zapytania stoi dziś m.in. aktualność klasycznego podporządkowania pracowniczego, które zgodnie z art. 22 § 1 KP jest fundamentalną cechą stosunku pracy. W wielu branżach, na wielu stanowiskach pracy, praca ma charakter zadaniowy. Pracownik nie podlega bieżącej kontroli pracodawcy. Rola pracodawcy ogranicza się do wyznaczania zadań, wytyczania celów, zapewnienia pracownikowi zasobów do ich realizacji, a do pracownika należy opracowanie strategii osiągnięcia zadań / celów, jej realizacja oraz rozliczenie się z wyników.

Wyzwania, które czekają pracodawców i pracowników w przyszłości, będą związane z dynamicznym rozwojem nowych technologii. W dłuższej perspektywie możemy spodziewać się zniknięcia wielu tradycyjnych zawodów, na których miejsce powstaną zupełnie nowe i dotychczas nieznane.

Dalszym zmianom ulegnie też model zatrudnienia i dominującą formułą mogą stać się modele oparte na współdzieleniu i to zarówno współdzieleniu pracowników przez kilku pracodawców, jak i samej pracy przez kilku pracowników (tzw. crowdworking). Niewykluczone, że całkowitemu przemodelowaniu ulegnie prawo pracy, które znamy obecnie, a które swoje korzenie ma jeszcze w epoce industrialnej. Ponadto dużym wyzwaniem, które jest widoczne już dziś, będzie znalezienie rozsądnego balansu między kontrolą pracownika, a jego prawem do prywatności. Już dziś nowe technologie i narzędzie pozwalają na bardzo skrupulatny monitoring pracownika, tego czym zajmuje się w danej chwili, gdzie się znajduje, czym i gdzie się porusza itp.

Pełna treść artykułu na stronach Gazety Prawnej.