Adaptacja do zmian klimatu – nowy priorytet dla miast i gmin?

27 maja 2024 r. w Rządowym Centrum Legislacji opublikowano pod numerem UC33 projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw. Głównym założeniem nowelizacji jest wprowadzenie rozwiązań mających wesprzeć miasta w prowadzeniu polityki klimatycznej oraz uwzględnienie celów adaptacji do zmian klimatu w aktach planistycznych i niektórych postępowaniach administracyjnych.

Miejskie plany adaptacji

W projekcie ustawy proponuje się wprowadzenie nowego instrumentu prawnego, jakim będzie miejski plan adaptacji („MPA”). Przez MPA rozumie się dokument o charakterze strategiczno-wdrożeniowym uchwalany przez radę gminy, obejmujący swoim zakresem obszar danego miasta i mający na celu zmniejszenie podatności miasta na zmiany klimatu, w tym poprawę zdolności przystosowania miasta do zmian klimatu.

MPA będą musiały składać się co najmniej z części analitycznej i programowej oraz obejmować między innymi scenariusze zmian klimatu, opis głównych zagrożeń klimatycznych dla miasta, ocenę wrażliwości miasta na zmiany klimatu oraz jego potencjału adaptacyjnego do zmian klimatu, a także program działań adaptacyjnych i wskazanie sposobu wdrażania planu oraz podmiotów i organów odpowiedzialnych za jego wdrożenie.

Uchwalenie miejskiego planu adaptacji będzie obligatoryjne dla miast o liczbie mieszkańców równej 20 tysięcy lub większej, zgodnie z danymi statystycznymi na koniec poprzedniego roku, w terminie 30 miesięcy od dnia opublikowania statystyk, zgodnie z którymi miasto osiągnęło wspomnianą liczbę mieszkańców. Plan adaptacji, jak również sprawozdania z jego wykonania, będą podlegać przekazaniu do Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego.

Zgodnie z najnowszymi opracowaniami GUS, obowiązek sporządzenia MPA dotknie na ten moment 217 miast w Polsce[1].

Adaptacja do zmian klimatu a planowanie przestrzenne

Projekt ustawy wprost przesądza, że miejskie plany adaptacji nie będą stanowić aktów prawa miejscowego. Niemniej w gminach, które będą posiadały MPA, wnioski i rekomendacje wskazane w tym planie będą musiały być obowiązkowo uwzględniane przy sporządzaniu i aktualizacji strategii rozwoju gminy, planów ogólnych gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Do aktów planowania przestrzennego, w odniesieniu do których przed uchwaleniem MPA rozpoczęto proces opiniowania lub uzgadniania, będzie można jednak stosować przepisy dotychczasowe.

Zmiany dotkną również postępowań w sprawie wydania decyzji o warunkach zabudowy oraz decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Od momentu wejścia w życie ustawy, wnioski o wydanie wspomnianych decyzji będą musiały dodatkowo określać charakterystyczne parametry techniczne inwestycji oraz dane charakteryzujące jej wpływ na środowisko, w tym jej podatność na zmiany klimatu, zaś obligatoryjnym elementem decyzji stanie się określenie warunków i zasad zagospodarowania terenu w zakresie ochrony środowiska, w tym podatności na zmiany klimatu, ochrony zdrowia ludzi oraz ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej.

Cele adaptacyjne w ocenie oddziaływania na środowisko

Proponowana nowelizacja przewiduje rozszerzenie zakresu oceny oddziaływania na środowisko, w ramach której określeniu, analizie oraz ocenie podlegać ma także bezpośredni i pośredni wpływ danego przedsięwzięcia na klimat oraz podatność tego przedsięwzięcia na zmiany klimatu.

Z kolei raporty o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko będą musiały, w odniesieniu do każdego analizowanego wariantu, zawierać opis ocenionego w oparciu o wiedzę naukową ryzyka związanego ze zmianami klimatu, obejmującego ryzyko wynikające z podatności na zmiany klimatu i uwzględniającego narażenie oraz odporność przedsięwzięcia na zmiany klimatu.

Normy jakościowe dla paliw biomasowych

W celu poprawy jakości powietrza, w tym ograniczenia emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji, projekt ustawy przewiduje także zmianę przepisów ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw polegającą na upoważnieniu ministra właściwego ds. klimatu oraz ministra właściwego ds. energii do określenia, w drodze rozporządzenia, wymagań jakościowych dla wprowadzanych do obrotu stałych paliw biomasowych.

Pozostałe zmiany

Oprócz powyższych kwestii, proponowana nowelizacja obejmuje też m.in. zmiany w ustawie o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji, środki mające na celu usprawnienie wdrażania programów i projektów z zakresu ochrony środowiska czy zmiany strukturalne w NFOŚiGW i WFOŚiGW.

W przypadku pytań związanych z planowaną nowelizacją i nie tylko, zapraszamy do kontaktu.

[1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2021 r., raport GUS, Warszawa 2021, tab. 5, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2021-roku,7,18.html