Ustawowe odblokowanie zatorów – zmiany w regulacjach dotyczących płatności w transakcjach handlowych
Od 1 stycznia br. dotychczasowa ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych została przemianowana na ustawę „o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych” („Ustawa”). Jednak na samej modyfikacji nazewnictwa nie koniec – w ustawie pojawił się szereg zmian, których celem jest poprawa otoczenia prawnego, w jakim funkcjonują strony transakcji handlowych, tak aby pomóc w ograniczeniu zatorów płatniczych.
Poniżej sygnalizujemy zmiany najważniejsze z perspektywy przedsiębiorców:
- Obowiązki dużych przedsiębiorców
Ustawodawca wprowadził do Ustawy definicję MŚP i dużego przedsiębiorcy. Przy określaniu statusu MŚP posłużył się odwołaniem do definicji zawartej w załączniku I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i art. 108 Traktatu. Każdy przedsiębiorca niespełniający określonych tam kryteriów jest natomiast w rozumieniu Ustawy „dużym przedsiębiorcą”.
Jest to o tyle istotne, że jeżeli dłużnik posiada status dużego przedsiębiorcy, to ma to określone konsekwencje, m.in.
1) bezwzględny zakaz określania w umowie terminu zapłaty przekraczającego 60 dni, w sytuacji, gdy dłużnikiem jest duży przedsiębiorca, a wierzycielem jest MŚP. Jeśli w takiej asymetrycznej transakcji termin płatności zostanie ustalony na ponad 60 dni, to z mocy Ustawy zostanie on skrócony do 60 dni;
2) obowiązek dłużnika, aby składać drugiej stronie transakcji handlowej, najpóźniej w momencie jej zawarcia, oświadczenie o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy (pod rygorem zastosowania kary grzywny). - Rekompensata za koszty odzyskiwania należności
Dotychczas przepisy Ustawy przewidywały, że wierzycielowi, który nie otrzymał zapłaty na czas, przysługuje rekompensata tytułem kosztów odzyskiwania należności w wysokości równowartości 40 euro, niezależnie od wartości świadczenia.
Od 1 stycznia 2020 r. kwota rekompensaty jest zróżnicowana w zależności od wysokości świadczenia pieniężnego i stanowi odpowiednio równowartość kwoty:
1) 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych,
2) 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych,
3) 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa 50 000 złotych lub wyższa.
Ponadto zgodnie z dodanym art. 10 ust. 4. Ustawy roszczenie o rekompensatę nie może być przez wierzyciela zbyte. - Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych
Poprzednio stopa odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych była równa sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych. Od 1 stycznia br. ich wysokość uległa zmianie i jest równa:
1) w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – sumie stopy referencyjnej NBP i ośmiu punktów procentowych,
2) w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – sumie stopy referencyjnej NBP i dziesięciu punktów procentowych.
Ponadto przepisy Ustawy w znowelizowanym brzmieniu stosuje się do ustalenia wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych oraz rekompensaty, które stały się wymagalne po dniu 1 stycznia 2020 r. - Obowiązki raportowania przez największych dłużników
Znowelizowana Ustawa nakłada obowiązek przekazywania ministrowi właściwemu do spraw gospodarki sprawozdania o stosowanych w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Sprawozdania powinny być składane do końca stycznia każdego roku. Obowiązek raportowania dotyczy kierowników:
1) podatkowych grup kapitałowych, bez względu na wysokość osiągniętych przychodów oraz
2) podatników innych niż podatkowe grupy kapitałowe, u których wartość przychodu uzyskana w roku podatkowym, przekroczyła równowartość 50 mln euro.
W przypadku podatkowej grupy kapitałowej sprawozdanie powinien przekazywać kierownik każdej ze spółek wchodzących w jej skład.
Nieprzekazanie sprawozdania do publikacji jest zagrożone karą grzywny. Takiej samej karze podlega osoba, która utrudnia lub udaremnia wywiązanie się z obowiązków sprawozdawczych przez osobę zobowiązaną.
Pierwsze sprawozdanie będzie musiało być złożone już za rok 2020, a zatem do 31 stycznia 2021 roku. - Sankcje za nadmierne opóźnienia świadczeń pieniężnych
Znowelizowana Ustawa przewiduje wprowadzenie kar finansowych dla podmiotów, które nadmiernie opóźniają się w spełnieniu swoich świadczeń pieniężnych wobec kontrahentów. Spod zakazu nadmiernego opóźniania się wyłączone są jednak podmioty publiczne.
Nadmierne opóźnianie oznacza sytuację, gdy w okresie 3 kolejnych miesięcy suma wartości świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez ten podmiot wynosi co najmniej 2 mln złotych (w przypadku postępowań wszczynanych w latach 2020 i 2021 będzie to 5 mln złotych).
Postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania się będzie prowadzone przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów („Prezes UOKiK”), a zawiadomienie dotyczące podejrzenia wystąpienia nadmiernego opóźniania może zgłosić każdy. Nowelizacja wprowadza także szereg przepisów proceduralnych regulujących to postępowanie.
W przypadku stwierdzenia nadmiernego opóźniania, Prezes UOKiK może nałożyć karę pieniężną w wysokości równej sumie kar jednostkowych (obliczonych według wzoru wskazanego w Ustawie) za każde niespełnione oraz spełnione po terminie świadczenie pieniężne, które było wymagalne w okresie objętym postępowaniem, z pominięciem świadczeń pieniężnych, w przypadku których termin ich spełnienia upłynął wcześniej niż 2 lata przed dniem wszczęcia postępowania.
Nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych będzie mogło być stwierdzone także w przypadku świadczeń wynikających z transakcji handlowych zawartych przed 1 stycznia 2020 r., z tym że Prezes UOKiK, ustalając jego wystąpienie, uwzględnia jedynie te świadczenia pieniężne, które stały się wymagalne po tym dniu.
Nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za dostarczane towary lub wykonane usługi zostało także dodane do katalogu czynów nieuczciwej konkurencji, wymienionych w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Zespół SSW Pragmatic Solutions na bieżąco monitoruje proces legislacyjny i projekty ustaw mogące wpłynąć na sposób zarządzania przedsiębiorstwem. Będziemy Państwa nadal informować o kolejnych istotnych zmianach w prawie.
W razie jakichkolwiek pytań, zachęcamy do kontaktu.
