Nowelizacja VAT – usługi budowlane | SSW Tax Alert 16-2016

1 stycznia 2017 r. wejdzie w życie, podpisana właśnie przez Prezydenta, duża nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług (Ustawa VAT), wprowadzająca między innymi rewolucyjne zmiany w zakresie opodatkowania przedsiębiorców z branży budowlanej – istotne dla zarówno podwykonawców tych usług, jak i generalnych wykonawców.

Zgodnie z przedmiotową nowelizacją, od 1 stycznia 2017 r. rozliczanie dużej części usług budowlanych będzie dokonywane w oparciu o mechanizm odwrotnego obciążenia (VAT odwrócony, reverse charge). Oznacza to, że obowiązek podatkowy z tytułu wykonania tego rodzaju usług będzie powstawał po stronie usługobiorcy, a nie, jak do tej pory, po stronie usługodawcy. W przypadku zastosowania tej metody rozliczeń, usługodawca wystawia bowiem fakturę bez podatku VAT, a podatek ten jest rozliczany przez usługobiorcę, który jest zobowiązany do wykazania kwoty podatku w swojej deklaracji VAT (zarówno jako podatek należny, jak i jako naliczony, o ile posiada prawo do odliczenia).

Taki sposób rozliczania przewidziano dla szeregu usług budowlanych wymienionych w nowym załączniku do Ustawy VAT, zawierającym aż 48 pozycji. Zgodnie z załącznikiem, opodatkowaniu wg. zasady odwrotnego obciążenia będą podlegały np. roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, budową autostrad, ulic, mostów i tuneli, jak również usługi wykonywania różnego rodzaju instalacji i usługi wykończeniowe. W praktyce oznacza to objęcie mechanizmem reverse charge większości typowych usług budowlanych. Co istotne, wskazany sposób rozliczenia będzie stosowany jedynie wówczas, gdy usługodawca i usługobiorca będą podatnikami VAT, a usługodawca będzie świadczył wymienione w załączniku usługi budowlane jako podwykonawca.

Stosowanie nowych regulacji w praktyce może rodzić wiele wątpliwości. W celu prawidłowego opodatkowania usługi budowlanej (tzn. określenia, czy dana usługa podlega rozliczeniu wg. zasad ogólnych, czy też w oparciu o metodę odwrotnego obciążenia) usługodawca i usługobiorca będą musieli ustalić, czy w danej transakcji wykonawca usługi jest podwykonawcą. Ponieważ omawiana nowelizacja nie wprowadza definicji tego pojęcia, w tym zakresie może dochodzić do sporów interpretacyjnych w ocenie danej sytuacji. W konsekwencji, usługodawca i usługobiorca mogą odmiennie oceniać skutki podatkowe wykonanych usług budowlanych na gruncie VAT.

W szczególności wątpliwości mogą powstawać w przypadku realizacji dużych projektów budowlanych przez kilka podmiotów w ramach konsorcjum, gdzie co do zasady jeden z przedsiębiorców (lider konsorcjum) rozlicza się z zamawiającym, a następnie dochodzi do rozliczenia w ramach grupy. Nie jest bowiem jasne, czy rozliczenia w ramach konsorcjum powinny być uznane za podwykonawstwo, czy też raczej za wewnętrzne rozliczenia kilku podmiotów razem realizujących dane przedsięwzięcie, które nie maja charakteru podwykonawstwa.

Podobne problemy może rodzić rozliczanie usług kompleksowych, gdy usługa budowlana jest tylko jedną z usług świadczonych przez dany podmiot w ramach danego projektu, a wynagrodzenie jest określane łącznie za wszystkie wykonywane usługi. Przy takich świadczeniach złożonych wyodrębnienie i wycena usług budowlanych dla potrzeb ich odmiennego opodatkowania może być znacznie utrudniona. Przy tym, nieprawidłowe ustalenie zakresu stosowania mechanizmu reverse charge może rodzić ryzyka dla obu stron transakcji – naliczenie podatku, w sytuacji, gdy nie powinien być on naliczony, rodzi ryzyka dla nabywcy, zaś brak rozliczenia podatku w przypadku takiego obowiązku u dostawcy – po jego stronie. Zważywszy na powrót tzw. sankcji VAT od 2017 r., ryzyka takie mogą mieć szczególnie doniosłe konsekwencje.

Nowa ustawa istotnie wpłynie także na płynność finansową podmiotów wykonujących usługi budowlane – nie będą one bowiem mogły finansować się należnym podatkiem otrzymywanym w cenie. W rezultacie, jeszcze większe znaczenie dla branży będą miały zwroty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym (już dotychczas powszechne z uwagi na różnicę stawki pomiędzy materiałami a usługami).

Przepisy przejściowe określają, iż opisane wyżej zasady będą stosowane do usług, które zostały wykonane od dnia 1 stycznia 2017 r.

Tych z Państwa, którzy są zainteresowani naszą pomocą w powyższym zakresie albo chcieliby uzyskać więcej informacji dotyczących tego zagadnienia, zapraszamy do kontaktu.

Autor:

Łukasz Karpiesiuk, Partner, Doradca podatkowy