Nowe sposoby rozwiązywania sporów między przedsiębiorstwami energetycznymi a konsumentami | Energy and Natural Resources Newsletter

Minister Energii pracuje obecnie nad rozporządzeniem w sprawie prowadzenia przez Koordynatora do spraw negocjacji postępowania w zakresie pozasądowego rozwiązywania sporów (dalej: „Rozporządzenie”). Działania w tym zakresie są efektem niedawnej nowelizacji ustawy Prawo Energetyczne (dalej: „Ustawa”), która wdrożyła instytucję Koordynatora do spraw negocjacji (dalej „Koordynator”). Jego głównym zadaniem będzie prowadzenie postępowań w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi a konsumentami. Ze względu na fakt, iż korzystanie z alternatywnych metod rozwiązywania sporów (tzw. „ADR”), staje się coraz bardziej powszechne, za sprawą działań podejmowanych zarówno przez ustawodawcę krajowego, jak i unijnego, warto już dziś zapoznać się ze specyfiką postępowań prowadzonych przed Koordynatorem.

Idea ADR

Instytucja Koordynatora została wprowadzona do Ustawy przepisami ustawy z dnia 23 września 2016 r. o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich (dalej „Ustawa ADR”) będącej efektem implementacji do krajowego porządku prawnego dyrektywy unijnej w sprawie ADR w sporach konsumenckich (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE). Ustawa ADR znajduje zastosowanie wyłącznie do sporów między przedsiębiorcami mającymi siedzibę na terytorium Polski a konsumentami zamieszkującymi na terenie Unii Europejskiej. Oznacza to, że Ustawa ADR nie znajduje zastosowania do sporów pomiędzy przedsiębiorcami.. W założeniu ADR ma być stosunkowo prostym, szybkim i tanim trybem rozwiązywania sporów, w szczególności w porównaniu do tradycyjnych postępowań sądowych. Postępowanie takie może polegać w szczególności na zbliżeniu stanowisk stron w celu rozwiązania sporu przez jego strony lub przedstawieniu stronom propozycji rozwiązania sporu. Postępowania ADR prowadzone są przez podmioty uprawnione wpisane do rejestru prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej „Prezes UOKiK”). Jednym z takich podmiotów jest właśnie Koordynator działający przy Prezesie Urzędu Regulacji Energetycznej.

Postępowanie przed Koordynatorem  

Zgodnie z nową regulacją Koordynator będzie odpowiedzialny za rozwiązywania sporów między prosumentami, odbiorcami paliw gazowych, energii elektrycznej, oraz ciepła w gospodarstwie domowym (dalej „Konsumenci”), a przedsiębiorstwami energetycznymi. Przedmiotem rozstrzygania będą spory wynikłe z umów o przyłączenie do sieci, umów o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji, umów sprzedaży oraz umów kompleksowych.

Celem przedmiotowych postępowań będzie doprowadzenie stron do konsensusu lub przedstawienie im konkretnej propozycji rozwiązania sporu. Koordynator będzie działał w siedzibie i w godzinach pracy Urzędu Regulacji Energetyki (dalej „URE”).

Wszczęcie postępowania będzie uzależnione od złożenia przez Konsumenta stosownego wniosku. Skuteczne złożenie wniosku nastąpi pod warunkiem podjęcia przez Konsumenta wcześniejszej próby porozumienia się z przedsiębiorstwem energetycznym w celu bezpośredniego rozwiązania danego sporu. Konsument będzie mógł złożyć wniosek zarówno w tradycyjnej formie papierowej, a także drogą elektroniczną za pośrednictwem Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (ePUAP) lub na formularzu kontaktowym zamieszczonym na stronie internetowej prowadzonej przez Koordynatora.

Następnie Koordynator poinformuje przedsiębiorstwo energetyczne o wszczęciu sporu oraz o żądaniach Konsumenta, wyznaczając mu jednocześnie termin nie krótszy niż 7 dni na ustosunkowanie się do przedmiotowego wniosku. Jeżeli w tym terminie przedsiębiorstwo nie ustosunkuje się do wniosku, albo oświadczy, że nie wyraża zgody na udział w postępowaniu, Koordynator niezwłocznie poinformuje strony o odstąpieniu od postępowania. Odstąpienie od ADR w żaden sposób jednak nie pozbawia Konsumenta prawa do dochodzenia swoich roszczeń przed właściwych sądem.

W toku postępowania, w celu wyjaśnienia okoliczności mogących przyczynić się do rozwiązania sporu, Koordynator będzie uprawniony do występowania o przedstawianie przez strony stosownych dokumentów, ja również zwoływania posiedzeń z udziałem stron lub ich pełnomocników.

Jeżeli w toku postępowania strony same nie dojdą do porozumienia, Koordynator na wniosek co najmniej jednej z nich zaproponuje sposób rozwiązania sporu. Strony w terminie 14 dniu od dnia otrzymania propozycji, powinny się do niej ustosunkować. Natomiast brak zgody którejkolwiek ze stron na zaproponowane rozwiązanie, albo przekroczenie 14-dniowego terminu na udzielenie odpowiedzi będzie skutkować umorzeniem przedmiotowego postępowania.

Postępowanie przed Koordynatorem będzie prowadzone nieodpłatnie, a czas jego trwania nie powinien przekraczać 90 dni.

Obowiązki przedsiębiorstw energetycznych

Korzystanie z postępowania ADR przed Koordynatorem nie jest obowiązkowe, jednak zgodnie z art. 31 Ustawy ADR, w przypadku gdy przedsiębiorstwo energetyczne zobowiązało się do korzystania z takiego trybu rozwiązywania sporów, musi ono poinformować konsumentów o tym, jaki podmiot uprawniony jest właściwy do prowadzenia postępowania. Informacja w tym zakresie powinna znajdować się na stronie internetowej danego przedsiębiorstwa (jeśli taką prowadzi), a także we wzorcach umów zawieranych z konsumentami (jeśli takie są stosowane).

Niezależnie od powyższych obowiązków, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, w przypadku gdy dane przedsiębiorstwo zawiera z Konsumentami umowy na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, jest ono zobowiązane, aby najpóźniej w chwili wyrażenia przez Konsumenta woli związania się umową, poinformować go m. in. o możliwości skorzystania z pozasądowych sposobów rozpatrywania reklamacji i dochodzenia roszczeń oraz zasadach dostępu do tych procedur. W przypadku gdy umowa zawierana jest poza lokalem przedsiębiorstwa, informacja w tym zakresie utrwalona musi zostać na papierze lub, jeżeli konsument wyrazi na to zgodę, na innym trwałym nośniku. Jeśli natomiast umowa zawierana jest na odległość (np. przez Internet), informacja powinna zostać przekazana Konsumentowi w sposób odpowiadający rodzajowi użytego środka porozumiewania się na odległość.

Naruszenie powyższych obowiązków w zakresie informowania konsumentów o podmiotach uprawnionych lub – w przypadku umów zawieranych na odległość/poza lokalem przedsiębiorstwa – także ogólnie o możliwości korzystania z ADR i zasadach dostępu do procedur ADR, może zostać potencjalnie uznane przez Prezesa UOKiK za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. W takim wypadku Prezes UOKiK może nałożyć na dane przedsiębiorstwo karę sięgającą nawet 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary.

Istotne obowiązki dla przedsiębiorstw dotyczą również prowadzonej przez nich procedury reklamacyjnej. Zgodnie z art. 32 Ustawy ADR w przypadku gdy w następstwie złożonej przez konsumenta reklamacji spór nie został rozwiązany, przedsiębiorca zobowiązany jest przekazać konsumentowi na papierze lub innym trwałym nośniku oświadczenie o zgodzie lub o odmowie wzięcia udziału w postępowaniu przed Koordynatorem. W przypadku braku jakiegokolwiek oświadczenia uznaje się, że przedsiębiorca wyraził zgodę na postępowanie ADR.

Należy pamiętać również, że w związku z faktem, że udział w postępowaniu przed Koordynatorem jest dobrowolny, za bezskuteczne uznać należy postanowienia umów między przedsiębiorstwami a Konsumentami, zawartymi przed powstaniem sporu, które wyłączałyby prawo konsumenta do wytoczenia powództwa przed sądem powszechnym. Postanowienia tego typu mogłyby zostać uznane za niedozwolone klauzule umowne, a w konsekwencji praktyka polegająca na stosowaniu tego typu klauzul, również mogłaby zostać uznana przez Prezesa UOKiK za naruszenie zbiorowego interesu konsumentów.

Wśród korzyści, które mogą odnieść przedsiębiorcy w związku z pozasądowymi trybami rozwiązywania sporów wymienia się między innymi oszczędności związane z zastąpieniem tradycyjnego postępowania sądowego metodami ADR, ułatwienie zarządzania relacjami z klientami, a także pozytywny wpływ na wizerunek przedsiębiorcy. Praktyka pokaże jednak jak nowe formy rozstrzygania sporów zostaną przyjęte przez biznes i konsumentów.     

Autorzy:

Milena Kazanowska-Kędzierska, Associate

Filip Drgas, Junior Associate