Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych – ustawa wersja 2.0. Nowe regulacje i wymogi dla przedsiębiorców.

Rząd przygotował i złożył w Sejmie projekt nowej ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Regulacja ma na celu ułatwienie nakładania sankcji na podmioty zbiorowe. Dotyczy to w szczególności sytuacji, w których podmiot nie dochował staranności w wyborze osób (np. pracowników, pełnomocników lub podwykonawców), nadzorze nad nimi lub w wewnętrznej organizacji podmiotu.

Minister Sprawiedliwości i Prokurator Generalny, Zbigniew Ziobro oświadczył na konferencji prasowej poświęconej Ustawie: Wprowadzamy nowoczesne narzędzie do skutecznej walki z przestępstwami, które są popełniane w interesie wielkich firm i podmiotów prawnych. Ustawa jest bardzo potrzebna, bo dotychczasowe rozwiązania prawne nie zdały egzaminu.

Najistotniejsze zmiany, które wnosi Ustawa w stosunku do poprzedniej regulacji:

–    możliwość dochodzenia odpowiedzialności wobec podmiotu w niezależnym postępowaniu (bez konieczności uprzedniego skazania osoby fizycznej, np. członka organu),

–    zwiększenie maksymalnych kar nakładanych na podmiot zbiorowy do 30 mln zł (wyjątkowo do 60 mln zł), łącznie z możliwością rozwiązania podmiotu zbiorowego,

–    dolegliwe środki w postaci zakazu promocji lub reklamy, zakazu ubiegania się o zamówienia publiczne, zakazu korzystania z dotacji i subwencji itp.,

–    określenie zasad postępowania i ochrony „sygnalistów” (osób zgłaszających nieprawidłowości),

–    wprowadzenie odpowiedzialności za działania osób zatrudnionych, podwykonawców, pełnomocników itp. i stosowanie tzw. „winy anonimowej” w przypadku nieustalenia sprawcy.

Projektowaną Ustawę należy analizować w kontekście innych inicjatyw ustawodawczych rządu (ustawa o jawności życia publicznego – projekt z 2017 r.) i rekomendacji GPW zawartych w dokumencie „Standardy rekomendowane dla systemu zarządzania zgodnością przeciwdziałania korupcji oraz systemu ochrony sygnalistów w spółkach na rynkach organizowanych przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.” (2018) dotyczących, w szczególności, prowadzenia polityki antykorupcyjnej przez spółki.

Podmioty zbiorowe (z zastrzeżeniem mikroprzedsiębiorców), które nie będą posiadały i stosowały wewnętrznych procedur i regulaminów określających m.in. zasady postępowania na wypadek zagrożenia popełnienia czynu zabronionego lub nie będą w stanie wykazać, iż zachowały należytą staranność w organizacji działalności, będą szczególnie narażone na sankcje.

Konsekwentnie posiadanie i stosowanie odpowiednich regulacji wewnętrznych umożliwi znaczące ograniczenie ryzyka poniesienia odpowiedzialności przez podmiot i członków zarządu. Procedury wewnętrzne nie mogą być fasadowe, a osoby zatrudnione przez spółkę muszą zostać z nimi zaznajomione i przeszkolone.

Ustawa ma wejść w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. Czasu na przygotowanie się do nowych rozwiązań będzie zatem niewiele, tym bardziej że powinny one już w tym czasie realnie obowiązywać. Ustawa wywrze ogromny wpływ na przedsiębiorców, w szczególności na sposób funkcjonowania, zorganizowania i postępowania podmiotów zbiorowych, a także na zwiększenie odpowiedzialności członków ich władz i kadry menedżerskiej.

Nasi eksperci chętnie podzielą się swoimi doświadczeniami zdobytymi przy wprowadzaniu regulacji dostosowanych do planowanej rzeczywistości prawnej.