Nowe możliwości reorganizacji grup kapitałowych i ekspansji zagranicznej. Przed nami duża zmiana przepisów KSH

Nadchodzą duże zmiany w przepisach o łączeniu, podziałach i przekształceniach spółek. Część z nich ma charakter rewolucyjny. Zgodnie z unijną dyrektywą Polska powinna je wprowadzić do 31 stycznia 2023 roku, ale najprawdopodobniej ten termin nie zostanie dotrzymany. Zdecydowanie warto jednak już teraz przeanalizować proponowane regulacje i ocenić ich wpływ na planowane reorganizacje albo „odświeżyć” plany zmian w strukturze spółek, które – mimo potrzeb biznesowych – nie zostały nigdy wdrożone, jako niedopuszczalne z perspektywy dotychczasowych przepisów. 

Implementacja unijnych przepisów i wykonanie wyroku TSUE 

Projektowane przepisy stanowią implementację m.in. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 roku zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek. Jej celem jest rozszerzenie swobody przedsiębiorczości na rynku wewnętrznym. 

Dodatkowo, nowelizacja ma prowadzić do wykonania wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-106/16 z dnia 25 października 2017 roku. Jak orzekł TSUE, polskie przepisy przewidujące konieczność likwidacji spółki w związku z jej rozwiązaniem wskutek podjęcia uchwały o przeniesieniu siedziby za granicę, ograniczają wspólnotową swobodę przedsiębiorczości. 

 Nowe możliwości reorganizacji transgranicznych  

• Transgraniczne przekształcenia (przeniesienie siedziby spółki poza PL) 

Na podstawie nowych przepisów polskie spółki kapitałowe oraz spółka komandytowo-akcyjna będą mogły dokonać przekształcenia, w ramach którego przyjmą formę prawną spółki innego państwa EOG i tam przeniosą (co najmniej) swoją siedzibę statutową. Przy takim przekształceniu spółka zachowa swoją osobowość prawną przyznaną jej na mocy prawa polskiego i, co do zasady, wszystkie dotychczasowe prawa i obowiązki. 

To bardzo znacząca zmiana. Obecnie decyzja o przeniesieniu siedziby polskiej spółki do innego państwa oznacza jej likwidację w naszym kraju. W praktyce konieczne jest więc zakładanie nowych spółek za granicą i przenoszenia tam działalności w trybie aportu przedsiębiorstwa albo połączenia transgranicznego. Jest to równoznaczne z mnożeniem podmiotów w grupie kapitałowej, prowadzeniem złożonych, wieloetapowych projektów przeniesienia biznesu, a przede wszystkim dodatkowymi kosztami operacyjnymi, finansowymi czy podatkowymi.  

• Transgraniczne podziały spółek 

Po nowelizacji polskie spółki kapitałowe oraz spółki kapitałowo-akcyjne będą mogły podzielić się poprzez wyodrębnienie wprost nowej spółki lub spółek z siedzibą w EOG. 

Podział będzie mógł przyjąć dowolną z form znanych dla podziałów krajowych, w tym także nową formę podziału przez wyodrębnienie. Polska spółka będzie mogła więc wyodrębnić w tym trybie swoją zagraniczną spółkę „siostrę”, czy zagraniczną spółkę „córkę”. 

Podział transgraniczny będzie mógł obejmować przeniesienia majątku spółki dzielonej wyłącznie na nowo zawiązane spółki. 

Aktualne przepisy nie dopuszczają w ogóle podziałów transgranicznych. 

• Uproszczona forma transgranicznego łączenia się spółek 

Nowe przepisy wprowadzą także nowy, uproszczony sposób transgranicznego łączenia spółek. Takie połączenie ma być przeprowadzone bez przyznawania udziałów (akcji) spółki przejmującej w razie, gdy jeden wspólnik (akcjonariusz) posiada w sposób bezpośredni lub pośredni wszystkie udziały (akcje) łączących się spółek. Takie rozwiązanie pozwoli uniknąć podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej i ponoszenia związanych z tym kosztów. 

Uproszczona formuła będzie dostępna także, gdy wspólnicy (akcjonariusze) łączących się spółek posiadają udziały (akcje) w tej samej proporcji we wszystkich łączących się spółkach. 

• Intensyfikacja kontroli państwowej 

Poza nowymi możliwościami dla spółek nowelizacja zakłada także dodatkowe wymagania i obowiązki przedsiębiorców. Poza wnioskiem o wydanie zaświadczenia o zgodności z prawem polskim procedury połączenia transgranicznego, podziału transgranicznego czy przekształcenia transgranicznego do sądu rejestrowego, konieczne będzie złożenie wniosku o wydanie opinii przez właściwy organ podatkowy zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej. Jej przedmiotem ma być m.in. ocena skutków podatkowych transgranicznego połączenia z perspektywy przepisów normujących klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania. 

Ponadto jeżeli sąd rejestrowy poweźmie wątpliwości czy połączenie, podział, przekształcenie nie służy nadużyciom, naruszeniom lub obejściu prawa, może zwracać się o opinię do innych organów lub biegłych. Nowelizacja nałoży zatem obowiązek wnikliwej analizy nie tylko samego planu połączenia, podziału, przekształcenia czy szerszej procedury korporacyjnej tego procesu, ale również i samego procesu, jego skutków dla wspólników (akcjonariuszy), pracowników, wierzycieli czy innych interesariuszy, w tym Skarbu Państwa. 

Reorganizacje krajowe 

Obok przepisów odnoszących się do reorganizacji transgranicznych, nowelizacja wprowadza także zmiany w zakresie krajowych przekształceń, podziałów i łączeń spółek. 

• Uproszczona forma połączenia 

Projekt przewiduje nowy typ uproszczonych połączeń dostępnych w przypadku, gdy jeden wspólnik (akcjonariusz) posiada w sposób bezpośredni lub pośredni wszystkie udziały (akcje) w łączących się spółkach. Połączenie nie będzie wymagać podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej, co otworzy drogę na przykład do połączeń „spółki-babci” ze „spółką-wnuczką” czy uproszczonych połączeń w innych układach osobowych. 

Połączenia takie nie będą wymagać opinii biegłego rewidenta i będą realizowane w krótszym czasie niż tradycyjne procesy łączeniowe. 

Uproszczone połączenie będzie dostępne także dla połączenia spółek, w których kilku wspólników (akcjonariuszy) posiada udziały (akcje) w takiej samej proporcji. 

• Nowy typ podziału – podział przez wyodrębnienie spółki córki 

Do Kodeksu spółek handlowych mają zostać wprowadzone również przepisy normujące nową formę podziału spółek, tj. podziału przez wyodrębnienie. 

Polega ona na przeniesieniu części majątku spółki dzielonej na spółkę lub spółki (istniejące lub nowo zawiązane) w zamian za akcje lub udziały, które zostaną objęte bezpośrednio przez spółkę dzieloną (a nie – jak w przypadku innych typów podziału – przez wspólników lub akcjonariuszy spółki dzielonej). 

Spółki będą więc mogły w uproszczonym trybie wyodrębniać spółki-córki. 

Rozszerzenie udziału spółki komandytowo-akcyjnej w procesach reorganizacyjnych 

Po wejściu w życie opisywanej nowelizacji, spółka komandytowo-akcyjna będzie mogła uczestniczyć w transakcjach połączeń w roli spółki przejmującej (w przypadku łączenia się przez przejęcie) lub spółki nowo zawiązanej (w przypadku łączenia przez zawiązanie nowej spółki). Obecnie nie jest to możliwe. 

Dodatkowo spółki tego typu będą mogły – jako spółki dzielone – brać udział w procesach podziału. Dotyczy to zarówno transakcji krajowych, jak i transgranicznych. 

Jak możemy Państwu pomóc? 

• przeprowadzimy krajowe oraz transgraniczne procesy reorganizacyjne (połączenia, podziały lub przekształcenia); 
• dostarczymy wsparcia przy weryfikacji aktualnych struktur kapitałowych w celu oceny formalnej możliwości reorganizacji grupy oraz celowości jej przeprowadzenia.