29 sierpnia 2018 roku wchodzi w życie ustawa z dnia 15 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw.
Najważniejsze zmiany:
1. Nowe zasady dotyczące prawa pierwszeństwa
Doprecyzowano zasady korzystania z tzw. prawa pierwszeństwa. Nowe brzmienie przepisu zakłada, że przedsiębiorca jest uprawniony (a nie tak jak było do tej pory, że przedsiębiorca ma roszczenie) do wnioskowania o ustanowienie na jego rzecz użytkowania górniczego z pierwszeństwem przed innymi.
Zmiany przewidują, że przedsiębiorca będzie musiał zgłosić swoje uprawnienia w ciągu 3 lat trwania prawa pierwszeństwa. Zrezygnowano zatem z dodatkowego 3 miesięcznego terminu na zawarcie samej umowy o ustanowienie użytkowania, wskazując, że zawarcie takiej umowy jest dopuszczalne do upływu 3 lat, w których takie uprawnienie przedsiębiorca posiada. W praktyce może to spowodować wiele problemów, ponieważ w wyniku tej zmiany nie będzie możliwe jednoznaczne określenie, kiedy przedsiębiorca powinien złożyć wniosek o zawarcie umowy o ustanowienie użytkowania górniczego, by organ zdążył taką umowę zawrzeć. Nowelizacja nie wskazuje również co tak naprawdę spowoduje ewentualną odmowę zawarcia takiej umowy.
Dodatkowo, nowelizacja wprowadza de facto nowe zmiany w samym uprawnieniu do wnioskowania o przyznanie prawa pierwszeństwa do ustanowienia umowy użytkowania, ponieważ o to prawo będzie mógł starać się ten, kto:
• rozpoznał kompleks składowania CO2 i udokumentował go w stopniu umożliwiającym sporządzenie planu zagospodarowania oraz uzyskał decyzję zatwierdzającą dokumentację geologiczną;
• udokumentował złoże kopaliny w stopniu, który pozwala na sporządzenie planu zagospodarowania złoża oraz uzyskał decyzję, która zatwierdza dokumentację geologiczną. Przy czym znaczenie będzie miała okoliczność czy dokumentowanie nastąpiło na złożu dotychczas nierozpoznanym i nieudokumentowanym, w oparciu o koncesje na poszukiwanie, czy na złożu, które już było udokumentowane na podstawie koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie. W tym drugim przypadku by uzyskać prawo pierwszeństwa konieczne będzie podniesienie kategorii rozpoznania złoża. Tylko w tej części gdzie kategoria została podniesiona przedsiębiorca nabędzie takie uprawnienie.
Na uwagę zasługuje fakt, że zgodnie z obecnym brzmieniem nie ma przeszkód by uzyskać takie prawo pierwszeństwa i zatwierdzić dokumentację geologiczną złoża w stopniu pozwalającym na jego zagospodarowanie w oparciu o roboty geologiczne wykonywane na podstawie koncesji na poszukiwanie. W związku z powyższym wydaje się, że modyfikacji wymaga definicja poszukiwania zawarta w art. 6 ust. 1 pkt 7 Prawa geologicznego i górniczego wskazująca, że są to prace zmierzające jedynie do wstępnego udokumentowania złoża.
W przypadku zatwierdzenia na podstawie przepisów dotychczasowych, dokumentacji geologicznej złoża albo kompleksu podziemnego składowania CO2, przepisy dotyczące pierwszeństwa o ustanowienie użytkowania górniczego, stosuje się w brzmieniu dotychczasowym (tj. przed nowelizacją).
2. Wtłaczanie wód do górotworu
Ustawa wprowadza zmianę definicji wtłaczania wód do górotworu, poprzez wyraźne wskazanie, że wtłaczaniem jest pozbycie się wód pochodzących z odwodnień wyrobisk górniczych, wykorzystanych wód leczniczych, wód termalnych, solanek, a także wód złożowych w tym wód z podziemnych magazynów węglowodorów z wyłączeniem wód technologicznych wykorzystywanych w magazynach węglowodorów zlokalizowanych w złożach soli kamiennej, polegające na ich wprowadzaniu otworami wiertniczymi do formacji geologicznych izolowanych od użytkowych poziomów wodonośnych. Rozwiązanie to pozwoli na uchylenie wątpliwości interpretacyjnych dotyczących kwalifikacji wód z podziemnych magazynów węglowodorów.
3. Helowce
Przepisy dotyczące węglowodorów będą miały również zastosowanie do gazów szlachetnych, czyli helowców. Do pierwiastków tych zalicza się hel, a także neon, argon, krypton, ksenon i radon. Z gazów szlachetnych w Polsce występują przykładowo udokumentowane złoża helu, który towarzyszy gazowi ziemnemu. Ponadto, pierwiastki ziem rzadkich oraz gazy szlachetne zostały objęte własnością górniczą.
4. Wody morskie – opinia Ministra Obrony Narodowej
Poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów oraz wydobywanie węglowodorów ze złóż w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej albo wydobywanie węglowodorów ze złóż w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej, wymagać będzie opinii Ministra Obrony Narodowej i ministra właściwego do spraw rybołówstwa, w zakresie lokalizacji obszaru prowadzenia zamierzonej działalności. Celem tego jest zapobieżenie, już na wstępnym etapie, realizacji zamierzeń mogących pozostawać w ewentualnym konflikcie z interesami obronności państwa.
5. Przesłanki odmowy udzielenia koncesji
Doprecyzowano przepis określający przesłanki odmowy udzielania koncesji. Organ koncesyjny odmówi udzielenia koncesji również wówczas, gdy zamierzona działalność sprzeciwi się interesowi publicznemu, w szczególności związanemu z bezpieczeństwem państwa w tym z interesem surowcowym państwa, a także wtedy, kiedy uniemożliwiłaby ona wykorzystanie obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej w sposób określony w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub w przepisach odrębnych.
6. Cofnięcie koncesji
Wprowadzono dodatkową przesłankę do cofnięcia koncesji. Organ koncesyjny będzie mógł cofnąć koncesję w przypadku utraty użytkowania górniczego, bez względu na przyczynę. W takim przypadku przedsiębiorcy nie będzie przysługiwało odszkodowanie. Ustawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie wzoru umowy użytkowania górniczego do ustawy ani też określenia najistotniejszych elementów takiej umowy. Z tego względu nie wiadomo czy w umowach użytkowania znajdą się dodatkowe obostrzenia.
7. Najistotniejsze uproszczenia dla węglowodorów – Nowa procedura tzw. procedura „open door”
Wprowadzono drugą (obok przetargu) procedurę udzielania koncesji węglowodorowych, tzw. procedurę „open door”, która daje możliwość przeprowadzenia postępowania przetargowego na wniosek przedsiębiorcy. Jednocześnie ustawodawca zachował obecnie obowiązującą procedurę, w której to Minister Środowiska wyznacza obszary, dla których zamierza udzielić koncesji. W uproszczeniu, inwestor proponuje jakiś obszar, który go interesuje. Następnie na ten obszar ogłaszany jest przetarg czy też procedura wyłonienia najlepszego wniosku wśród konkurujących przedsiębiorców. W opinii Ministerstwa Środowiska, nastąpi obniżenie kosztów wydawania samej koncesji, ponieważ procedura „open door” nie wymaga przygotowania informacji o obszarze. Pozwoli ona także przedsiębiorcom o wnioskowanie o obszary perspektywiczne z ich punktu widzenia. Zdaniem Ministerstwa Środowiska to powinno przyspieszyć inwestycje.
8. Uproszczenie tzw. wspólnych operacji górniczych
Zmieniono konstrukcję umów współpracy dotyczących wspólnych operacji górniczych, które już stosowane są powszechnie w innych państwach. Usunięto przepis, który nakazuje, aby udział operatora w kosztach i zyskach, które wynikają ze współpracy przedsiębiorstw przekraczał 50%. Przepis ten daje większą swobodę zawierania przedmiotowych umów, a jednocześnie nie zagraża prawidłowej ich realizacji, ponieważ operator nadal pozostanie odpowiedzialny za realizację obowiązków koncesyjnych i ustawowych.
9. Problem koncesji 2020
9.1. Przedłużenie koncesji
Nowelizacja zmienia art. 205 Prawa geologicznego i górniczego przez dodanie ust. 5, który przewiduje modyfikację procedury zmiany koncesji w odniesieniu do koncesji na wydobywanie węgla kamiennego lub węgla brunatnego ze złoża. Dzięki tej zmianie będzie możliwe wydłużenie terminu obowiązywania koncesji po uzyskaniu opinii wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce wykonywania zamierzonej działalności. Do tej pory zamiast opinii wymagano uzgodnienia takich koncesji, co uzyskiwano w długotrwałym postępowaniu administracyjnym. Zmiana ta spowoduje znaczne skrócenie samej procedury i jest przede wszystkim odpowiedzią na postulaty przedsiębiorców, którzy zajmują się wydobywaniem węgla kamiennego lub węgla brunatnego ze złóż. W opinii Ministerstwa Środowiska, przedłużenie koncesji w tym samym obszarze górniczym nie powinno trwać dłużej niż 30-60 dni
9.2. Brak wymogu uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach
Zgodnie z wprowadzaną zmianą w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, wymogu uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie będzie stosowało się w przypadku jednokrotnego wydłużenia terminu obowiązywania koncesji na wydobywanie węgla kamiennego ze złoża, ale tylko w sytuacji, gdy ww. wydłużenie będzie uzasadnione racjonalną gospodarką złożem, a zakres samej koncesji nie będzie rozszerzony. W przypadku koncesji na wydobywanie węgla brunatnego obowiązują identyczne przesłanki z tym, że wydłużenie terminu obowiązywania koncesji będzie możliwe tylko do 6 lat.
Więcej na blogu prawogornicze.pl
