Obrót czarnym złotem pod kontrolą – czyli o zmianie prawa dotyczącego paliw stałych | Energy and Natural Resources Newsletter

Po pakiecie paliwowym nadszedł czas na projekt pakietu węglowego. Jego wejście w życie istotnie ograniczy rodzaje węgla dostępnego na rynku, z których obecnie korzysta przemysł i energetyka. O tym jakie zmiany prawa czekają sprzedawców i odbiorców paliw stałych w naszym najnowszym alercie energetycznym piszą Dominik Strzałkowski i Milena Kazanowska-Kędzierska.

Dnia 1 lutego 2017 r., czyli po upływie ponad 2 lat od daty wejścia w życie nowelizacji ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw z dnia 10 października 2014 r. wprowadzającej definicję paliw stałych, na stronie Rządowego Centrum Legislacji zostały opublikowane projekty rozporządzeń wykonawczych wprowadzających pierwsze regulacje ograniczające obrót węglem w Polsce. Przedmiotem niniejszego artykułu będzie najważniejsze z nich, czyli rozporządzenie Ministra Energii w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych.

Geneza zmian i podstawa wprowadzenia nowych regulacji

Warto przypomnieć, że w/w nowelizacja zapoczątkowała reformę regulacji obrotu paliwami stałymi w Polsce. Uzasadnieniem wprowadzenia nowelizacji była konieczność zapewnienia lepszej kontroli jakości paliw stałych, zwłaszcza węgla kamiennego. Nowelizacja wprowadziła definicję, zgodnie z którą przez paliwo stałe należy rozumieć:

• węgiel kamienny, brykiety, pelety zawierające co najmniej 90% węgla kamiennego, muły węglowe oraz flotokoncentraty,
• paliwo stałe otrzymywane w procesie przeróbki termicznej węgla kamiennego w temperaturze powyżej 450°C.

Poza definicją paliw stałych nowelizacja wprowadziła również upoważnienie dla ministra właściwego do spraw gospodarki (obecnie ministra właściwego do spraw energii) do wydania trzech rozporządzeń, odpowiednio w sprawie:

• wymagań jakościowych,
• sposobu pobierania prób oraz
• metod badania jakości paliw stałych.

Przyjęte rozwiązanie miało na celu uporządkowanie zasad handlu węglem, a także ograniczenie importu, zwłaszcza niesortu do Polski. Mimo, że nowela weszła w życie 14 listopada 2014 r. jak dotąd nie przyjęto żadnego z powyżej wskazanych rozporządzeń. Oznacza to, że dotychczas obrót paliwami stałymi z uwagi na brak przepisów wykonawczych odbywał się właściwie bez żadnych ograniczeń.

Wymagania jakościowe dla paliw stałych

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że projektowane rozporządzenie określa wymagania jakościowe dla paliw stałych przeznaczonych do stosowania zarówno w energetyce zawodowej, przemysłowej (elektrownie, ciepłownie), jak również przez odbiorców komunalno – bytowych. Oznacza to, że regulacja obejmuje swoim zakresem wszystkie paliwa stałe będące przedmiotem obrotu bez względu na nabywcę, a także formę sprzedaży (luz, worek).

Projekt rozporządzenia wprowadza 12 grup produktów węglowych dopuszczonych do obrotu rynkowego. Katalog wskazany w rozporządzeniu obejmuje m.in. kostkę, orzech, groszek, ekogroszek, ekomiał, miał, muły, antracyt, węgiel koksowy oraz paliwa stałe otrzymywane w procesie przeróbki termicznej. Ponadto warto wskazać, że zgodnie z nową regulacja wszystkie paliwa będą musiały spełniać także określone wartości graniczne parametrów tj. m.in. odpowiednia wartość opałowa, zawartość popiołu, siarki, części lotnych, wilgoci całkowitej, wymiar ziarna.

Niesort poza rynkiem

Warto wyraźnie wskazać, że katalog 12 produktów węglowych nie obejmuje węgla niesortowanego, (mieszanki paliw różnego sortymentu). Oznacza to, że niesort nie będzie mógł być przedmiotem obrotu w Polsce. Z uzasadnienia do projektu wynika, że wyłączenie z obrotu tego rodzaju paliwa ma spowodować wymierne korzyści w postaci zmniejszonej emisji pyłu, siarki i innych szkodliwych substancji.  Warto jednak przypomnieć, że to właśnie niesort stanowi najczęściej importowane paliwo stałe do Polski. 

Kontrole i kary

Wejście w życie pakietu rozporządzeń węglowych uruchomi system kontroli jakości paliw stałych. Za kontrole odpowiedzialne będą Inspekcja Handlowa oraz Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Konsekwencją niedostosowania się do wymogów nowego prawa węglowego mogą być dotkliwe kary. Należy podkreślić, że wprowadzanie do obrotu paliwa niespełniającego wymagań jakościowych będzie karane zgodnie z przepisami karnymi określonymi w ustawie o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Ustawa przewiduje następujące kary:

• karę grzywny od 50.000 zł do 500.000 zł lub karę pozbawienia wolności do lat 3 za wprowadzanie do obrotu lub objęcie procedurą celną paliw stałych niespełniających wymagań jakościowych;
• karę grzywny od 100.000 zł do 1.000.000 zł lub karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, jeżeli paliwa stałe stanowią mienie znacznej wartości;
• karę grzywny od 25.000 zł do 250.000 zł, jeżeli sprawca czynu w obydwu powyższych przypadkach działa nieumyślnie;
• karę grzywny od 10.000 zł do 25.000 zł w przypadku naruszeń mniejszej wagi.

Z uwagi na surowe sankcje przedsiębiorcy handlujący paliwami stałymi powinni zadbać, aby oferowane przez nich produkty spełniały wymagane prawem normy. Dopuszczenie do obrotu węgla niespełniającego wskazanych w rozporządzeniu wymagań będzie stanowiło przestępstwo paliwowe.

Skutki wejścia w życie nowych regulacji

Zgodnie z projektem rozporządzenie wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia jego ogłoszenia. Oznacza to, że przedsiębiorcy obracający węglem, w tym wprowadzający paliwa stałe do obrotu na terenie Polski, będą mieli 30 dni na dostosowanie zasad prowadzenia swojej działalności do nowych regulacji prawnych. Warto przy okazji wskazać, że podmioty nabywające paliwa stałe, zwłaszcza z sektora energetyki zawodowej i przemysłowej (ciepłownie, elektrownie) powinny dostosować treść swoich umów, zapytań ofertowych oraz SIWZ do obowiązujących przepisów prawa. Przykładowo podmioty, które kupują niesort będą zobligowane do dostosowania treści wiążących je bądź przyszłych kontraktów węglowych do nowych wymagań prawnych, które nie przewidują możliwości sprzedaży tego produktu paliwowego.

Autorzy:

Dominik Strzałkowski, Radca prawny, Partner

Milena Kazanowska-Kędzierska, Associate